‘Niemand wil toch terug naar die oude kantoren, waar iedereen zijn eigen kamer had?’ Nanne de Ru is architect en heeft zijn eigen bureau in Rotterdam, Powerhouse Company. Hij ontwerpt onder meer kantoorgebouwen. De eilandjescultuur van vroeger is passé, zegt hij. ‘Ik ben vóór de kantoortuin, mits deze goed wordt ingericht.’
‘Een goede kantoortuin heeft veel voordelen. Er is veel meer communicatie en interactie tussen de werknemers.’ Vroeger was het normaal dat mensen hun eigen kamertje hadden op hun werk. ‘Zij kwamen elkaar nooit tegen. Er ontstond in een bedrijf letterlijk hokjesdenken. Mensen zaten vast in die ruimte en dat leidde tot stagnatie.’ Intussen is de kantoortuin als ontwerp al een jaar of 20 dominant. ‘Zo’n driekwart van alle bedrijven is als kantoortuin ingericht, als het niet meer is.’ De standaard-kantoortuin – een open ruimte met meer dan zes bureaus en geen of te weinig mogelijkheden om je terug te trekken – is een ‘recipe for disaster’ vindt de Ru. ‘Dat leidt tot irritatie, zieke mensen en een gebrek aan performance.’ Maar een góede kantoortuin levert voordeel op voor de werknemer, meent hij.
Ruimte voor de nerds
Om de kantoortuin te laten slagen is één ding noodzakelijk: het creëren van een scala aan werkplekken. ‘Stilteplekken, werkruimtes, informele werkplekken. Ruimte maken voor de nerds die moeilijk werk doen.’ En dat kost uiteraard geld. De Ru geeft standaard 20 procent meer uit aan zijn ontwerp dan de gemiddelde architect die kantoren bouwt. ‘Natuurlijk heeft de populariteit van de kantoortuin deels te maken met financiën. Het is 20 tot 40 procent efficiënter dan het hokjeskantoor. Kantoormeters zijn duur en in een open office kan je veel meer mensen kwijt per vierkante meter.’ Maar een dergelijk ontwerp is aan het eind van de dag niet per se goedkoper. ‘Als de productiviteit van je werknemers omlaaggaat en het ziekteverzuim omhoog, kost dat geld. De vraag is uiteindelijk heel banaal: wil je als bedrijf investeren in je mensen?’
Geen foto’s van familie
‘Als werkgever moet je je goed afvragen wat het effect kan zijn van je ontwerp.’ Flexwerken, waarbij werknemers geen vast bureau meer hebben, vindt de Ru een goed idee, maar tegelijkertijd ziet hij een risico. ‘Vroeger hadden mensen in hun eigen kamertje bijvoorbeeld fotolijstjes van hun familie staan. Nu mogen mensen geen persoonlijke dingen ophangen op hun werkplek. Dan vervreemd je je werknemers. Je loopt het gevaar dat mensen niet meer persoonlijk betrokken zijn bij het bedrijf waar ze werken.’
Eigen kamer statusverhogend
De kantoortuin is ooit bedacht vanuit een ideologie: samenwerken in een open ruimte zou leiden tot meer gelijkheid onder de werknemers. Maar dat stuit in de praktijk op weerstand, vooral bij werknemers in klassieke organisaties merkt de Ru. ‘Een eigen werkkamer werkt statusverhogend. Welk kamertje krijg je wanneer? Als je naar een kantoortuin gaat met de hele afdeling, dan raken sommige mensen hun positie kwijt. Denk aan een advocaat die zijn leven hard heeft gewerkt om partner te worden. Die denkt: ik wil nu deze grote kamer. De kantoortuin is de samenleving in het klein.’
