‘Het lijkt wel of ze met hun ogen dicht onderzoek hebben gedaan hier,’ zegt Hermen van de Wardt. Hij is beheerder in natuurgebied Amelisweerd bij Utrecht, vlakbij de snelweg A27. Hij doelt op het onderzoek dat is gedaan in opdracht van Rijkswaterstaat. Daarin staat: Er zitten geen dassen in Amelisweerd. Het plan is om de snelweg A27 te verbreden naar 14 rijbanen, maar in het gebied is onlangs een dassenburcht gevonden. We spreken Van de Wardt voor ons dossier Dier en Bouw.
In de Nederlandse wetgeving ligt vast wat er allemaal moet gebeuren voordat er een weg wordt aangelegd of verbreed. Daarom kan Rijkswaterstaat pas in actie komen als de Tracéwetprocedure, zoals deze officieel heet, doorlopen is. Het Tracébesluit is de derde en laatste stap in deze procedure. Het tracébesluit A27/A12 Ring Utrecht is in december 2016 door minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu vastgesteld. Een deelrapport natuur is onderdeel van dit tracébesluit met als doel: het in kaart brengen en beoordelen van effecten van de Ring Utrecht op natuur. In dit rapport staat: Er zitten geen dassen in Amelisweerd. De das is een beschermd dier. Als je wilt bouwen, moet je rekening met hem houden.
Dassenburcht in het nieuws
In maart was het ineens nieuws: er zitten wèl dassen in Amelisweerd. ‘Doet burcht verbreding van de A27 de das om?’ kopte dagblad Trouw meteen. Van de Wardt ontdekte de dassenburcht samen met Hans Vink van Dassenwerkgroep Utrecht en het Gooi. ‘Joepie!’ was zijn eerste reactie. Van de Wardt: ‘Het is toch de kroon op je werk als beheerder van zo’n gebied. Blijkbaar zijn alle omstandigheden zo dat de dieren zich hier thuisvoelen.’ Ironisch genoeg zitten de dassen er, vanwege de snelweg en niet ondanks. Ze wonen in het talud bij de A27.
Hoe kan het dan dat in het onderzoeksrapport staat dat er geen dassen zitten hier? Van de Wardt: ‘Ik vind het hoogst opmerkelijk. De sporen die wij hebben gezien, zijn zo overduidelijk en zo breed aanwezig, dat we weten dat ze hier ook al meerdere jaren zitten. Ze zijn hier niet gisteren komen wonen.’
Van de Wardt: ‘Je ziet het aan de burcht, aan de hoeveelheid materiaal die ze uitgegraven hebben en alle palen die zich in dit gebied uitstrekken. Dat is niet van vandaag op morgen gemaakt.’
Klei- en zandgrond
Ingenieursadviesbureau Sweco heeft het onderzoek uitgevoerd, in opdracht van Rijkswaterstaat. Van de Wardt: ‘Ik heb het vermoeden dat ze alleen maar gekeken hebben naar de omstandigheden, of er eventueel dassen zouden kunnen voorkomen. We staan hier op kleigrond en over t algemeen is dat niet een prettige omgeving om in te graven. Daar voelt een das zich niet van nature in thuis. Alleen het talud, waar zij wonen, is gemaakt van zand en dat is juist wel iets waar de dassen zich thuis voelen.’
Ook Hans Vink van Dassenwerkgroep Utrecht en het Gooi vindt het erg vreemd dat de dassen niet zijn opgemerkt tijdens het onderzoek.‘Ik riep al veel langer dat er dassen moeten zitten in Amelisweerd. Het is namelijk algemeen bekend dat er een dassenburcht is bij Fort Rijnauwen. Dat is hier vlakbij en dassen lopen gemakkelijk 2 kilometer, dus ik weet wel zeker dat ze ook in Amelisweerd hadden kunnen zitten. Ik doe al sinds 1975 dassenonderzoek en met mijn ervaring kan ik wel zeggen dat de dassen in Amelisweerd er al zeker 1 à 2 jaar hebben moeten zitten.’
Is hij voor het onderzoek benaderd door Sweco? ‘Nee, ik ben niet gebeld en Hermen van de Wardt ook niet. De kennis bij dit soort adviesbureaus is vaak heel beperkt. Sweco schrijft voor veel geld een lijvig rapport, maar of er echt goed onderzoek wordt gedaan? Ik denk van niet. Wij maken dat wel vaker mee.’
‘Natuur is heel flexibel’
We stellen ook Sweco enkele vragen maar zij verwijzen door naar de opdrachtgever. Ecoloog Victor Loehr van Rijkswaterstaat vertelt ons dat op het moment dat het onderzoek werd gedaan er geen dassen zaten in Amelisweerd. Loehr: ‘We hebben in 2011 en 2015 groot natuuronderzoek laten doen door Sweco. Tot in het najaar van 2015 is er onderzocht. In maart 2016 kwam het natuurrapport uit, daarin staat dat er geen dassen zijn gevonden. Later in 2016 werden er dus sporen gevonden van dassen in Amelisweerd, en begin dit jaar werd er echt een burcht gevonden. Dat was een verrassing!’ Volgens Loehr is het goed mogelijk dat de dassen naar het gebied zijn gemigreerd. ‘Zo kan dat gaan met natuur, natuur is heel flexibel.’ Was de vondst van de dassenburcht een vervelende ontdekking? ‘Nee hoor, juist leuk, wij vinden het wel mooi dat we medebewoners hebben bij de snelweg.’ Loehr is ervan overtuigd dat het onderzoek door Sweco zorgvuldig en volgens de protocollen is gedaan.
