Je kunt collageen in allerlei vormen tot je nemen: het zit in crèmes, tabletten en zelfs als ‘collaccino’s’ bij de drogist. Onze presentator Benji besloot het zelf te testen en nam een maand lang dagelijks collageenpoeder. Dat het niet lekker was, werd al snel duidelijk. Maar uiteindelijk ging het om iets anders: zie je er echt verschil van in je huid?

Pointer Checkt sprak met twee experts die zich dagelijks met collageen bezighouden. Chiel Ebbelaar, arts-klinisch onderzoeker en dermatoloog in opleiding aan het LUMC, over de werking van collageen op de huid. Daarnaast spraken we Thorben Aussieker, onderzoeker in sportvoeding en metabolische gezondheid aan de Technische Universiteit van München, over wat collageen mogelijk doet voor je pezen en gewrichten.

Wat is collageen?

Collageen is een eiwit dat van nature voorkomt in bindweefsel, zoals in je huid. Het geeft je huid structuur, stevigheid en elasticiteit. Omdat collageen een groot eiwit is dat normaal gesproken niet zomaar via de darmen kan worden opgenomen, worden in supplementen –zoals drankjes en poeders - vaak gehydrolyseerd collageen of collageenpeptiden gebruikt. “Dat betekent dat het eiwit al in kleine stukjes is geknipt, zodat je lichaam het makkelijker kan opnemen”, legt Ebbelaar uit.

Helpt collageen echt voor een betere huid?

"Het slikken van collageen heeft geen aantoonbaar effect op de verbetering van de huid", zegt Ebbelaar. Volgens hem zit er een methodologische fout in veel meta-analyses die dit beweren. "Mensen mogen voorafgaand aan het onderzoek vaak geen crèmes gebruiken. Ze beginnen dus met een uitgedroogde huid. Tijdens de studie gaan ze wél smeren. Dan zie je betere hydratatie, en daardoor ook verbeterde elasticiteit. Maar dat zegt niets over de aanmaak van collageen in de huid zelf."

“Dit zijn eigenlijk allemaal heel slecht uitgevoerde studies", zegt Ebbelaar. “Veel van deze artikelen verschijnen in wetenschappelijke tijdschriften van lage kwaliteit, zonder goede peer review." Ook krijgen proefpersonen vaak niet alleen collageen, maar een combinatie van stoffen zoals vitamine C. "Als je dan een effect ziet, weet je niet of dat door het collageen komt. Toch concluderen die studies vaak van wel."

Daarnaast zijn de uitkomsten van de onderzoeken volgens Ebbelaar soms wel significant, maar niet relevant voor in de praktijk. Hij legt uit: "Als je acne hebt en je gaat van 70 naar 63 puistjes, kan dat statistisch significant zijn, maar je hebt nog steeds veel puistjes en ziet waarschijnlijk geen verschil. Dus dan is het niet klinisch relevant."

Kan het innemen van collageen kwaad?

Waarschijnlijk niet, zegt Ebbelaar. “Je krijgt eigenlijk vooral extra aminozuren binnen.'' Toch zijn er volgens hem risico’s om rekening mee te houden. Zo zijn collageenpoeders bijna altijd afkomstig van dierlijke bronnen, zoals kraakbeen, huid en botten van koeien of visschubben. “Er zijn wel wat zorgen over de hoeveelheid zware metalen die daar mogelijk in kunnen zitten”, zegt hij. “In Nederland wordt dit goed gecontroleerd. Maar niet voor alle poeders die afkomstig zijn uit het buitenland zal dat even zorgvuldig gebeuren.”

Daarnaast bevatten veel producten extra vitamines, zoals B6. “Daar kun je te veel van binnenkrijgen. Dat kan bijvoorbeeld zenuwschade geven.” Ook sluit hij een allergische reactie op producten van dierlijke oorsprong niet uit. En dan is er nog het prijskaartje. “Mensen besteden er wel veel geld aan. Al gauw €40 à €50 per maand, dus dat is toch wel een behoorlijk bedrag voor iets wat geen effect heeft.”

Wat helpt wel voor je huid?

Wat volgens experts wél helpt om collageen in de huid op peil te houden: zonbescherming, gezond eten en voldoende bewegen. Een anti-aging product op basis van vitamine A, ook wel retinoïden genoemd, kan ook effectief zijn, maar is alleen op doktersrecept verkrijgbaar. Daarnaast bestaan er ook dermatologische behandelingen die de huid kunnen verbeteren, zoals chemische peeling, lasertherapie of microneedling. Overleg altijd eerst met een arts of dermatoloog voordat je met zo’n behandeling begint.

Krijg je van het innemen van collageen dan wel sterkere pezen?

"Je pezen bestaan voor een groot deel uit collageen, het belangrijkste eiwit dat zorgt voor stevigheid", zegt onderzoeker Dr. Thorben Aussieker. "De aminozuren uit collageen zouden mogelijk door pezen worden opgenomen en zo bijdragen aan het herstel van blessures of het sterker maken van de pezen." Volgens hem laten meerdere studies positieve effecten zien van collageeninname. "In die gevallen zien we dat de groep die collageen slikt soms sterkere of dikkere pezen ontwikkelt." Maar hij plaatst daar meteen een kanttekening bij: “Een dikkere pees is niet per se een betere pees."

Daarnaast vergelijken veel onderzoeken collageen alleen met water. "In die studies wordt niet gekeken naar wat er gebeurt als je in plaats van collageen bijvoorbeeld wei- of melkeiwit gebruikt", zegt hij. "In een studie die dat wél deed, zagen we vergelijkbare resultaten." Oftewel: "We zijn nog niet op het punt dat we kunnen zeggen dat collageen beter is voor je pezen dan andere eiwitbronnen."

Overigens krijgen de meeste mensen voldoende eiwitten binnen via hun voeding. Een tekort komt in Nederland zelden voor. "Voor specifieke groepen zoals atleten, mensen met blessures en ouderen met weinig eetlust kan een extra eiwitinname wel zinvol zijn."

Hier vind je de bronnenlijst bij de aflevering, inclusief de genoemde meta-analyses uit dit artikel. Kijk de nieuwe aflevering van Pointer Checkt op het YouTube-kanaal van NPO3.