Online gaan er allerlei waarschuwingen rond over de straling van telefoons, draadloze bluetooth oortjes en laptops. Het zou je onvruchtbaar maken, je zou er slechter door slapen en je kan er zelfs kanker van krijgen. Dit soort claims verspreiden zich razendsnel op TikTok. Wat zegt de wetenschap over de claims die rondgaan over elektromagnetische straling? Pointer Checkt zocht het uit.
Pointer Checkt ging in gesprek over straling met hoogleraar Hans Kromhout van de Universiteit Utrecht, die gespecialiseerd is in onderzoek naar blootstelling in elektromagnetische straling. We legden hem de opvallendste claims voor die we in ons onderzoek tegenkwamen.
Je telefoon in je broekzak dragen, heeft effect op de zaadkwaliteit van een man
Kromhout: “Dat klopt niet. Er zijn geen directe aanwijzingen voor dit soort effecten door elektromagnetische straling. We kunnen niet uitsluiten dat je er helemaal niets van zult krijgen, maar dat kunnen we nooit in de wetenschap.”
Wel wordt er volop onderzoek gedaan naar mogelijke gezondheidseffecten van straling. In een grote Europese cohortstudie, die onder meer in Nederland wordt uitgevoerd, worden duizenden mensen jarenlang gevolgd om te onderzoeken of mobiel telefoongebruik invloed heeft op hun gezondheid. Er wordt gekeken naar hoe vaak ze bellen, waar ze hun telefoon bewaren en of er op termijn gezondheidsklachten ontstaan. Kromhout is betrokken bij het Nederlandse deel van dit onderzoek en zegt daarover: “We zien nu geen effecten op de zaadkwaliteit.’’
De straling van mijn telefoon verstoort mijn slaap
Je telefoon kan effect hebben op je slaapkwaliteit, maar dit wordt niet veroorzaakt door de straling. ‘’Het komt niet komt door de radiofrequente velden, maar puur het gebruik voordat je gaat slapen,” aldus Kromhout. “Als jij een halfuur voor het slapen nog intensief op je mobiel bezig bent, zal dit je slaapkwaliteit beïnvloeden.” Wanneer je voor het slapen gaan nog naar je mobiele scherm kijkt, zijn je hersenen nog zo actief dat je moeilijker in slaap valt wanneer je in bed ligt.
Straling wordt online vaak genoemd als boosdoener, maar een studie van het RIVM wijst erop dat laat op de avond scrollen, appen of video’s kijken de grootste impact hebben op je slaapkwaliteit. Voor een betere nachtrust wordt in hetzelfde onderzoek aanbevolen je mobiele telefoon minimaal een uur voor het slapengaan weg te leggen.
Je kunt kanker krijgen van mobiele straling
In de grootschalige Europese cohortstudie blijkt dat er ook geen verband is tussen mobiel telefoongebruik en het ontstaan van kanker. ‘’We volgen bijna 200.000 mensen en zien bij hen geen relatie tussen telefoongebruik en het krijgen van kanker,’’ zegt Kromhout. Ook uit een ander Europees onderzoek naar het gebruik van mobiele telefoons bij kinderen en jeugdvolwassenen met hersentumoren, bleek er geen oorzakelijk verband te bestaan.
Hoe zit het met de wetenschappelijke onderzoeken die beweren dat je wel kanker kan krijgen door straling van je telefoon? “Veel van dat soort epidemiologische studies gebruiken een zogenoemd patiënt-controlemodel”, legt Kromhout uit. “Daarbij worden mensen met een aandoening vergeleken met mensen zonder. Beide groepen wordt gevraagd hoe vaak ze hun telefoon gebruiken. De groep zieke mensen is vaak op zoek naar de oorzaak van hun ziekte en zijn sneller geneigd hun eigen vermoedens te rapporten, dan de groep zonder. Dit kan de resultaten vertekenen.
Stralingsmeters tonen dat de omgeving vol straling zit
Als je online ‘stralingsmeter’ intypt, krijg je binnen no-time allerlei webshops die dit soort meters verkopen. De prijzen variëren: je kunt er al één kopen voor een paar tientjes, maar sommige modellen lopen op tot in de honderden euro’s.
Deze apparaten worden vaak EMF-meters genoemd, wat staat voor Electromagnetic Field-meter. Ze meten elektromagnetische velden van bijvoorbeeld wifi of telefoons. Veel consumentenmodellen, zoals de populaire K2-meter, zijn niet gekalibreerd en tonen alleen dat er straling is, maar niet hoeveel je daarvan daadwerkelijk binnenkrijgt. ‘’Zo’n meter zegt niets over de blootstelling. Het geeft een geluid wat beangstigend is voor de gebruiker en kan leiden tot onnodige bezorgdheid.’’ Alleen professionele, gekalibreerde apparatuur meet betrouwbaar, stelt de ICNIRP, een internationale commissie die blootstellingsnormen voor straling vaststelt.
Moeten we ons helemaal geen zorgen maken?
Op dit moment is er geen bewijs dat elektromagnetische straling gevaarlijk is voor onze gezondheid. We kunnen concluderen dat je geen kanker krijgt van straling. Ook hoef je je geen zorgen te maken over je vruchtbaarheid of slaapkwaliteit en is een stralingsmeter aanschaffen overbodig.
Kromhout raadt ons aan de ontwikkelingen kritisch te blijven volgen. “Mensen zijn maar relatief kort aan dit soort technologieën blootgesteld. De ontwikkelingen gaan eigenlijk te snel voor de wetenschap. Wetenschappelijke organisaties blijven dan ook onderzoek doen naar de effecten van elektromagnetische straling.''
Kijk de nieuwe aflevering van Pointer Checkt op het YouTube-kanaal van NPO3.
Pointer Checkt
Door de elektromagnetische straling van je telefoon, laptop of draadloze oortjes, zou je onvruchtbaar worden, slechter slapen en zou je zelfs kanker kunnen krijgen. Is deze straling echt zo schadelijk? Pointer Checkt zoekt het voor je uit.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
