Gaswinning is niet voorbehouden aan de regio Groningen. Ook midden in de Randstad vinden we gas, zoals in veld Papekop; gelegen tussen Utrecht en Gouda, onder de A12. We worden op het veld gewezen voor ons onderzoek naar gaswinning uit kleine velden. Papekop ligt niet alleen onder de snelweg en midden in het Groene Hart, maar ook onder de stad Woerden. Bewoners hebben geen invloed gehad op het besluit hier gas te gaan winnen, maar zijn bezorgd wel voor de gevolgen op te draaien: “Straks zitten wij met de gebakken peren.”
‘Laat Woerden niet zakken’, zo heet het actiecomité dat bezorgde Woerdenaren hebben opgericht en waarmee ze willen voorkomen dat het gas en de olie uit het Papekopveld, een van de 240 kleine gasvelden die Nederland rijk is, gewonnen gaat worden. We bellen met voorzitter Elias Bom om te horen waar hun zorgen zitten; het ministerie staat gaswinning toch alleen maar toe als het veilig kan?
Bom blikt eerst even terug op de geschiedenis van het Papekopveld om de Woerdse zorgen in perspectief te zetten. Dat er aardolie en -gas bij de boorput Papekop zit, wordt namelijk al in 1986 door de NAM ontdekt. De producent vindt het alleen op dat moment economisch niet aantrekkelijk genoeg om het eruit te halen, legt Bom uit. “De NAM kreeg de business case niet rond en stortte de boel daarom weer af.”
Hoge olieprijs maakt winning toch aantrekkelijk
Daarna blijft het een tijdje rustig rondom Papekop, tot er in 2004 opnieuw geïnteresseerden komen. Ditmaal is het Northern Petroleum Netherlands (NPN) dat met het veld aan de slag wil. Het gaat om een ‘gecompliceerd olieveld’, lezen we in het winningsplan wat ze uiteindelijk bij de minister neerleggen, met onzekerheden ten aanzien van de ‘winbare hoeveelheden’ en ‘snelheid’ van winning. Maar vanwege de hoge olieprijs in die jaren acht NPN de winning wel aantrekkelijk. Bom: “De vergunning krijgen ze in 2006 en in 2009 komt er instemming op het concrete winningsplan van NPN.”
Inderdaad zien we in NLOG - dat is de site waar TNO alle data bijhoudt over de mijnbouw- een winningsplan voor de periode 2010-2031 met daarbij een positief besluit van de minister van Economische Zaken. Winning van olie en gas zou veilig kunnen gebeuren volgens toezichthouders en experts, lezen we in het winningsbesluit uit 2009: “Sodm (Staatstoezicht op de Mijnen, red.) en TNO bevestigen de vaststelling van Northern Petroleum Nederland dat de bodemdaling minder dan 1 cm zal bedragen. Verder constateren TNO en Sodm dat de kans op een geïnduceerde (door gaswinning veroorzaakte, red.) beving wordt geschat op verwaarloosbaar klein.”
Kwetsbare grond
Toch is het veld anno 2020 nog steeds niet in gebruik. Waarom niet? Bom: “De vergunning werd toch weer doorverkocht. Tot deze uiteindelijk in 2014 terechtkwam bij Vermilion.” Volgens Bom een prijsvechter en een van de grootste exploitanten van kleine velden op land. Volgens Vermilion zelf: een bedrijf dat al vele jaren gas uit kleine velden wint op veilige en verantwoordelijke wijze.
Bom: “En daar ligt de vergunning nu nog steeds.” Concrete plannen zijn echter niet bekend. Op NLOG lezen we wel dat het veld ‘binnen vijf jaar producerend’ zal zijn. Bom en andere Woerdenaren zijn daar faliekant tegen.
Waar maken ze zich zo’n zorgen om? De minister en de toezichthouders zeggen toch dat het veilig kan? Bom: “Woerden is een stad met 50.000 mensen midden in het Groene Hart. De ondergrond is hier al kwetsbaar door veeninklinking, en het olie- en gasveld strekt zich uit onder een groot deel van de bebouwing. Groningen heeft ons geleerd dat risico’s moeilijk in te schatten zijn en dat de producenten en de overheid niet uitblinken in het afhandelen van schades. Wij vinden de risico’s te groot.”
“We willen toch van het gas af?”
Maar is dat niet een beetje provinciaal gedacht? Nederland moet immers wel huizen blijven verwarmen en de winning in Groningen omlaag brengen? Bom: “We willen juist van het gas af en ondertussen gaan we in een kwetsbaar gebied een heel nieuw complex veld aanboren. Dat vinden wij niet logisch en het draagvlak voor verduurzaming in Woerden is dan ook meteen weg.” Bovendien, meent Bom, krijgen de bewoners geen zekerheden over het correct opruimen van de boorput als de winning klaar is. Of over schade-afhandeling. “We kennen voorbeelden van lekkages bij vergelijkbare putten. En we weten allemaal hoe het in Groningen gaat met de schade-afhandeling. Wij hebben daar geen vertrouwen in en voorzien dat wij straks met de gebakken peren zitten.”
De stichting heeft begin dit jaar zelfs een financiële analyse laten maken van producent Vermilion om te kijken of ze het opruimen en eventuele schades zouden kunnen betalen. Bom: ”De olieprijzen zijn laag en de credit rating van Vermilion is matig. Dat sterkt ons niet in ons vertrouwen.”
“Burger geen partij”
Toch blijft het afwachten voor de Woerdenaren of er een geactualiseerd winningsplan komt en of de daadwerkelijke winning van start zal gaan. Bom: “Als burger ben je geen partij bij het winnen van bodemschatten. Vermilion heeft een vergunning tot 2031. En het besluit om de winning toe te staan wordt genomen op landelijk niveau. De provincie Utrecht en de gemeentes zijn ook tegen de winning, maar die mogen alleen maar advies geven. Het enige wat wij kunnen doen, is alert blijven.”
