Pointer publiceerde in 2019 een lijst van bijna 100 zorgaanbieders die verdacht hoge winst maakten: bedragen die eigenlijk niet mogelijk zijn in een sector waarin de marges flinterdun zijn. De zorgbedrijven op die lijst – actief in de geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg of thuiszorg – maakten zoveel winst dat het de vraag opriep: hoe is dat mogelijk? En wat zijn de gevolgen voor de kwaliteit van zorg?

Uit deze zogenoemde Pointerlijst volgde een reeks publicaties en tv-uitzendingen in ons onderzoek De Zorgcowboys. Het ministerie van VWS, de NZa, de inspectiedienst IGJ, het IKZ, verzekeraars, gemeenten en journalisten gebruikten deze gegevens om hun eigen onderzoek naar zorgbedrijven te doen. De Rekenkamer gebruikte in haar kritische rapport Een zorgelijk gebrek aan daadkracht over de aanpak van zorgfraude een voorbeeld uit de lijst. Maar nog belangrijker: onze lezers vonden hun eigen zorgaanbieder terug in de lijst en gaven ons tips.

In onze nieuwe analyse vinden we 683 bedrijven die verdacht hoge winst maken, zorggeld uitkeren als winstuitkering of die een maatregel opgelegd kregen door de gezondheidsinspectie (IGJ) voor het leveren van slechte zorg. Deze zorgbedrijven doen niet per definitie iets verkeerd, maar zijn wel de moeite waard om verder te onderzoeken.

Door deze lijst openbaar en toegankelijk te publiceren, krijgen cliënten, gemeenten, verzekeraars, toezichthouders en journalisten inzage in de financiële gegevens van zorgbedrijven. Mogelijk is er een logische verklaring voor opmerkelijk hoge winstpercentages, winstuitkeringen of IGJ-maatregelen: drie voorwaarden waardoor zorgcowboys kunnen opvallen in de data. Maar we kunnen deze vragen pas stellen zodra we de gegevens voor ons hebben. Het gaat om gemeenschapsgeld in een sector die ons allemaal aangaat, dus we mogen tekst en uitleg vragen aan mogelijke zorgcowboys.

Wat weet jij over de 683 mogelijke zorgcowboys op onze nieuwe Pointerlijst?

Structureel hoge winst

"Als je hoge winst maakt in een normaal bedrijf, dan ben je gewoon goed bezig", legt Harrie Verbon uit, emeritus hoogleraar openbare financiën. "Dan weet je heel efficiënt te produceren en veel te verkopen. En dan maak je dus veel winst."

Maar bij zorgbedrijven werkt dat net iets anders. De marges op de tarieven zijn te dun om er veel geld aan over te houden. "Bij de zorg is het niet mogelijk om veel winst te maken, omdat dat eigenlijk betekent dat je slechte zorg levert."

Het is niet verboden voor zorgbedrijven om winst te maken. Sterker nog, ze moeten reserves opbouwen om mogelijke tegenvallers op te kunnen vangen. Maar zorgbedrijven die structureel hoge winst maken vallen op. De vraag die gesteld moet worden is: waarom houdt dit zorgbedrijf zoveel geld over, terwijl andere zorgaanbieders elk dubbeltje moeten omdraaien?

Dividend

In 2020 kreeg Rohini Perera thuiszorg van het Haagsche zorgbedrijf Centrum Zorg en Welzijn (CZW). Vanwege haar herstel van kanker kon ze zelf geen huishoudelijke taken doen. Maar de beloofde thuiszorg kwam slechts incidenteel opdagen. "En als ik belde om te zeggen dat er weer niemand was gekomen, werd er doodleuk gezegd: 'O ja, klopt, want ze is ziek'." Volgens meerdere oud-medewerkers die we anoniem hebben gesproken, blijkt dat geen incident te zijn. Ondertussen verdienden de eigenaren 'heel veel geld' vertelt ze.

CZW kwam in 2020 onder verscherpt toezicht van de IGJ te staan. Een jaar later voerde het bedrijf een aantal verbeteringen door, waarna de inspectie deze maatregel beëindigde. En in datzelfde jaar keerde de eigenaar van het bedrijf zichzelf (via de bovenliggende holding) een winstuitkering uit van bijna 2 miljoen euro, onder andere om een luxe privéwoning van te bekostigen.

Directeur Angela Badal bevestigt dat er meerdere winstuitkeringen aan haar zijn gedaan, maar geeft geen antwoord op de vraag of dat geld is besteed aan verbetering van de zorg.

Het is de meest zichtbare manier om geld uit de zorg te halen: de winstuitkering, ook wel dividend genoemd. Geld dat in eerste instantie bedoeld is om zorg voor te leveren, wordt dan uitbetaald aan de aandeelhouders van het zorgbedrijf. Wat er daarna met het geld gebeurt is meestal onduidelijk, omdat er geen verantwoording over dat geld hoeft te worden afgelegd.

IGJ-maatregelen

De vader van Nicole Horsman-Gielen heeft Parkinson en kreeg in 2022 thuiszorg van Good4Life uit Rijswijk. Maar de huishoudelijke hulp komt zelden opdagen. “Er zijn periodes geweest dat mijn vader zes weken lang geen zorg kreeg", vertelt Nicole.

Good4Life is begin 2023 onder verscherpt toezicht gesteld door de Inspectiedienst Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) wegens ‘risico’s voor de kwaliteit en veiligheid van zorg’. De vader van Nicole krijgt inmiddels thuiszorg van een ander bedrijf.

De IGJ voert controles uit bij zorgbedrijven en let op de kwaliteit van de geleverde zorg. In een zorgbedrijf waar de kwaliteit van de geleverde zorg tekortschiet, wordt het zorggeld vaak verkeerd besteed. De IGJ kan vervolgens maatregelen nemen om die kwaliteit te verbeteren.

Hieronder vind je de Pointerlijst met de belangrijkste financiën van zorgbedrijven die tussen 2020 en 2023 actief waren. Alle financiële gegevens van zorgbedrijven kun je hier vinden en downloaden. Deze cijfers zijn door de zorgbedrijven zelf aangeleverd. Als geld uit de zorg verdwijnt, leidt dat vaak tot verslechtering van de zorg. Bij Pointer kunnen we in ons data-onderzoek zien waar het geld verdwijnt, maar we zien aan de jaarrekeningen niet hoe de kwaliteit van de geleverde zorg is. Weet jij daar meer over? Vind jouw zorgbedrijf in de onderstaande lijst en vertel ons hoe het er daar aan toe gaat.

Het is mogelijk dat je jouw zorgbedrijf niet kunt vinden of dat gegevens ontbreken. Hoe dat kan, lees je hier.