De gemeente Eindhoven heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog onvoldoende aandacht gehad voor zijn Joodse inwoners. Dat is de conclusie van het onderzoek dat de gemeente heeft laten uitvoeren door onderzoeker Maili Blauw naar de roofhandel van Joods vastgoed. Eindhoven stelt 90 duizend euro beschikbaar voor een programma om de Joodse cultuur te versterken.
Tijdens de oorlog hebben in de gemeente 38 transacties van Joodse panden of stukken grond plaatsgevonden. Nadat Pointer en Follow The Money vragen stelden, en Eindhovenaar Frank Andriesse zich meldde bij de gemeente, werd vorig jaar een onafhankelijk onderzoek ingesteld.
Onderzoeker Blauw concludeert dat Eindhoven zelf geen woningen heeft gekocht. Daarnaast is er geen bewijs gevonden dat de gemeente na de oorlog naheffingen van belasting heeft gevraagd van de Joodse terugkeerders.
"Wel maakt het onderzoek helder dat tijdens de oorlog de gemeente bijdroeg aan het verschillend behandelen van groepen Eindhovense inwoners", verklaart de gemeente. "Met schrikbarende en onmenselijke gevolgen voor de Joodse gemeenschap."
Joodse gemeenschap versterken
Eindhoven stelt daarom 90 duizend euro beschikbaar voor een programma genaamd 'Versterken Joodse cultuur Eindhoven', waarin de lokale Joodse cultuur een impuls krijgt. De juiste beslissing van de gemeente Eindhoven, vindt Max Loewenstein, voorzitter van de Joodse gemeente Brabant en lid van de klankbordgroep tijdens dit onderzoek. "Met dit programma kunnen we als Joodse gemeenschap weer onderdeel uitmaken van de samenleving", vertelt Loewenstein.
Het geld wordt onder meer gebruikt voor culturele activiteiten en onderwijs op scholen over de Joodse cultuur. De synagoge, die momenteel is gevestigd in een woonhuis, heeft flink wat onderhoud nodig. Het eenmalige bedrag van de gemeente komt daarom goed van pas.
Wat Loewenstein betreft is het onderzoek in Eindhoven dan ook klaar. "Het is afgesloten. En daarnaast is het een nieuw begin. De gemeente heeft erkend dat het tijdens, maar ook na de oorlog niet erg empathisch was naar de Joodse bevolking. Nu kunnen we kijken hoe we de verbinding weer kunnen vinden."
Oproep
Weet jij het verhaal achter een adres in de Vastgoedboeken? Of was jouw familie of een bekende betrokken bij een transactie? Dan horen we graag jouw verhaal.
Eerder onderzoek
Met deze financiële tegemoetkoming stapt Eindhoven in de voetsporen van andere gemeenten die hun rol in de Joodse roofhandel hebben onderzocht. Amsterdam (2016) deed als eerste gemeente onderzoek naar zijn rol in deze transacties. Dat leidde tot een algemene compensatie voor Joodse organisaties van 10 miljoen euro. Den Haag besloot in 2019 om 2,6 miljoen euro (waarvan 55 duizend euro aan individuele claims) uit te keren. In Rotterdam (2 miljoen euro) en Utrecht (300 duizend euro) werd eveneens geld beschikbaar gesteld voor moreel rechtsherstel.
Op dit moment lopen nog onderzoeken in 58 verschillende gemeenten.
