Door te stoppen met de gaswinning in Groningen, laat Nederland een enorm kapitaal in de grond zitten. Met dat geld zouden de problemen in het gebied kunnen worden opgelost, is het mogelijk alle Groningers in een Lamborghini te laten rijden en blijft er nog steeds een grote bak met geld over, beweert Thierry Baudet. Maar helaas, dat gaat niet lukken.
Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.
De bewering
Forum voor Democratie wil doorgaan met de gasboringen in Groningen. ,,Er zit daar voor minimaal 600 miljard euro aan gas in de grond, dus dan kun je van Nederland het Dubai van Europa maken”, zei lijsttrekker Thierry Baudet recent voor de camera’s van de NOS. ,,Je kunt heel Groningen een Lamborghini cadeau doen en dan hebben we nog ontzettend veel geld over. Het is belachelijk dat we dat niet uit de grond halen.”
Eerder al 1000 miljard
Het standpunt van Baudet is niet nieuw. Rond de vorige Tweede Kamerverkiezingen, in maart 2021, sprak hij ook al over ‘500 miljard in de grond’. ,,Maak iedere Groninger aandeelhouder van de NAM, stort een ton op de rekening, koop mensen uit, regel een perfecte schadeloosstelling”, was toen zijn voorstel.
In de Tweede Kamer hebben Baudets partijgenoten Freek Jansen en Pepijn van Houwelingen vergelijkbare pleidooien gehouden. Daarbij noemden ze zelfs een bedrag van 1000 miljard euro. Jansen stelde vorig jaar februari voor om 200.000 euro over te maken naar ‘alle getroffen Groningers’. ,,Geef ze bij wijze van spreken een Lamborghini cadeau en dan heb je nog steeds bijna 1000 miljard over.”
Hij en Van Houwelingen zeiden dat Groningen ‘het Koeweit van Europa’ zou kunnen worden. Dat is een betere vergelijking dan die Baudet maakte. ,,Dubai produceert nauwelijks olie of gas”, zegt Jilles van den Beukel, energiespecialist bij The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).
Ook Wybren van Haga (BVNL) zei in september 2022 dat het ‘technisch volkomen mogelijk is om 1000 miljard euro aan gas veilig te produceren, en daarmee de Groningers ruimhartig te compenseren’.
In aanloop naar de verkiezingen checken we beweringen van politieke partijen en politici.
Groningse gasvoorraad
Vorige maand is er na zestig jaar voortijdig een einde gekomen aan de gaswinning in Groningen. Oorspronkelijk zat er in het veld 2800 tot 2900 miljard kuub in de grond. Het grootste deel daarvan is gewonnen. De experts die we raadpleegden schatten de resterende voorraad gas op 400 à 500 miljard kuub. Jilles van den Beukel houdt het op 500 miljard kuub. ,,Daarvan kan ongeveer 450 miljard kuub geproduceerd worden.”
Gaswinsten (en -kosten)
Hoeveel kan de resterende gasvoorraad opbrengen? ,,De waarde is sterk afhankelijk van de gasprijs die je aanneemt”, zegt Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen. De consumentenprijs ligt momenteel rond de 1,30 euro per kubieke meter, maar dat is inclusief onder meer energiebelasting, BTW, inkoopvergoeding en leverings- en netbeheerkosten.
De meeste deskundigen gaan uit van de kale prijs op de groothandelsmarkt. ,,De gasprijs is afgelopen tijd nogal wispelturig geweest”, aldus Visser. Gas voor komend jaar kost momenteel rond de 45 cent per kubieke meter, rekent hij voor. Gas dat later hoeft te worden geleverd, is goedkoper. Voor 2028 ligt de prijs nu op 30 eurocent per kubieke meter. ,,Dan kom je in totaal op 135 miljard euro. Bij een redelijk 'normale gasprijs' van 20 eurocent zou het 90 miljard euro zijn. Ook extreem veel geld, maar geen 600 miljard euro. Die claim is wellicht gebaseerd op de - mijns inziens absurde - gasprijzen van een jaar geleden.”
De kosten van de winning moeten er nog vanaf. Visser houdt het op enkele centen per kubieke meter. Volgens Machiel Mulder, hoogleraar energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, gaat het om tien cent per kubieke meter. Hij schat de potentiële ‘winst’ van het Groningse aardgas op dit moment op 160 miljard euro. ,,Als de gasprijs terugkeert naar het historische niveau van 20 cent, kom je op zo'n 40 miljard euro aan winst uit. We hebben echter te maken met aardbevingen als gevolg van de winning en die leiden tot hoge kosten.”
,,Verreweg de grootste onzekerheid is de toekomstige gasprijs”, zegt Jilles van den Beukel. Als hij uitgaat van de uitersten van de afgelopen jaren, dan kan het Groningse gas tussen de 70 en 350 miljard euro opbrengen. ,,Met als meest waarschijnlijke waarde ongeveer 150 miljard euro.”
Hij wijst erop dat niet alle opbrengsten naar de Nederlandse staat gaan. De afgelopen jaren ging het om 73 procent. De rest was voor Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van NAM. Ook de kosten van het versterken van huizen en het herstel van beschadigde woningen moeten nog van de ‘winst’ af. Van den Beukel: ,,Ik hou het op 50 tot 100 miljard euro aan opbrengst voor de staat. Dat wordt mogelijk meer bij aanhoudende grote krapte op de gasmarkten.”
De schattingen van de deskundigen kennen dus onvermijdelijk een aanzienlijke bandbreedte. Gemiddeld kom je, na aftrek van kosten, op ongeveer 100 miljard euro uit.
Hoeveel Lamborghini’s
Volgens Baudet kan heel Groningen probleemloos een Lamborghini cadeau worden gedaan van de gasbaten. De vraag is wat hij met ‘heel Groningen’ bedoelt: elke inwoner (van jong tot oud) in de provincie, alle huishoudens in Groningen of de mensen die schade hebben geleden?
Dat maakt nogal verschil. De provincie telt ruim 601.000 inwoners en bijna 303.000 huishoudens, blijkt uit de jongste cijfers van het CBS. Volgens de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar de gaswinning, hebben 85.000 huizen schade geleden.
De nieuwprijs van een Lamborghini hangt sterk af van de gekozen versie. We gaan uit van het ‘instapmodel’. Gerenommeerde autowebsites zeggen dat de Huracán EVO 5.2 V10 RWD op dit moment het voordeligste leverbare model op de markt is. Rijklaar kost de bolide minimaal 280.673 euro.
Om ‘heel Groningen’ zo’n wagen cadeau te doen, kost dat afgerond 169 miljard euro (alle inwoners), 84 miljard euro (alle huishoudens in de provincie) of 24 miljard euro (alle getroffen huishoudens).
Conclusie
De bewering van Thierry Baudet dat er in Groningen ‘voor minimaal 600 miljard euro aan gas in de grond’ zit, klopt niet. Hij gaat uit van te hoge prijzen. Deskundigen schatten de huidige waarde op rond de 100 miljard euro. Daarmee kun je niet elke Groninger, maar wel elk huishouden in de provincie een Lamborghini cadeau doen. Dan blijft er, in tegenstelling tot wat Baudet zegt, niet ‘ontzettend veel geld’ over. Als alleen de gedupeerde mensen worden getrakteerd, is er meer te verdelen. Daarbij moet wel worden bedacht dat het gaskapitaal geleidelijk beschikbaar komt, afhankelijk van het tempo van de winning.
Reactie Forum voor Democratie
Forum voor Democratie is om een nadere onderbouwing gevraagd van hun berekening. De partij heeft nog niet gereageerd.
Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoek?
Elke week sturen we je onderzoeksverhalen, tips van de redactie, en verhalen die je nog van ons kan verwachten.
