We spreken Igor voor ons onderzoek naar de aanpak en preventie van jeugdcriminaliteit.

“Ik schaam me echt kapot,” begint Igor, als hij praat over zijn vroegere carrière als jeugdcrimineel. “Ik kijk terug met schaamte. Ik wilde niet stoer zijn, of me gedragen als een gangster. Ik deed het om geld te verdienen.”

Door een moeilijke thuissituatie bracht Igor grote delen van zijn tijd op straat door. Daar lonkten de drugs, die hij als een verdoving gebruikte voor de pijn die hij voelde. Maar om op straat te overleven en drugsgebruik te kunnen financieren moest Igor aan geld komen. “Ik was nooit lid van een criminele organisatie, maar ik kende wel jongens die daarin doorgroeiden. Daar werkte ik wel mee samen.”

‘Ze ruiken het als je bang bent’

Het leven op straat en in de criminaliteit is keihard, vindt Igor. “Er is daar weinig liefde. Je weet niet wie goed voor je is, wie je probeert te naaien. Ze ruiken het als je bang bent.”

Wat Igor nog altijd op zijn netvlies heeft staan is de destructieve werking van drugs, die hij zowel verkocht als gebruikte. “Drugs neemt je zo over. Ik heb het verkocht aan mensen die met het weinige geld dat ze hadden drugs gingen kopen, in plaats van eten voor hun kind. En ik dacht: ik ben die persoon langzaam aan het vermoorden. En je weet dat diegene nare dingen doet om aan dat geld te komen.”

Igor begeeft zich in de wereld van mensenhandelaren en wapen- en drugsdealers, waar hij te maken krijgt met bedreigingen en geweld. “Eigenlijk is het een wonder dat ik nu met jou praat. Ik had allang dood moeten zijn. Ik heb een pistool tegen mijn hoofd gehad en ben met messen bedreigd,” zegt hij.

Op een zwarte dag pleegt Igor een gewapende overval om snel aan geld te komen. Hij wordt gepakt. De rechter veroordeelt hem tot een PIJ-maatregel, wat in de volksmond bekend staat als jeugd-tbs.

‘Ik miste een rolmodel’

In de jeugdgevangenis ontmoet Igor behandelaars die hem echt willen helpen. “Dat waren bijvoorbeeld Kees en Marjolein, die familietherapie gaven. En Esther, zij was zorgcoördinator en speelde ook een hele belangrijke rol. Zij hielpen mij vanuit een oprecht hart. Als je eenmaal in de criminele wereld verstrikt raakt, kom je daar moeilijk uit.”

Inmiddels zet Igor zich in als ervaringsdeskundige, preventiespecialist en geeft hij voorlichtingen aan organisaties. Hij wil andere jongens die afglijden of uit de criminaliteit proberen te komen, helpen. “De meeste energie haal ik nu uit voorlichtingen in gevangenissen. Besef je wel dat iedereen dit kan overkomen. De lijn tussen de criminaliteit en de ‘normale wereld’ is flinterdun.”

Ervaringsdeskundigen vormen brug

“Wat ik eigenlijk nodig had was een rolmodel. Dat kwam voor mij pas in de jeugdgevangenis en dan is het te laat”, zegt Igor. Ervaringsdeskundigen zijn belangrijk, omdat ze de brug kunnen slaan tussen jongeren en hulpverleners, meent hij. “Ze hebben aandacht voor je en luisteren met oprechte interesse naar je verhaal. Ik had dat eerder in mijn leven willen hebben.” Juist ervaringsdeskundigen weten wat een jongere heeft meegemaakt en dat er ook perspectief is.

‘Ik wil een moeder haar tranen besparen’

Igor vindt dat ervaringsdeskundigen meer moeten worden ingezet in de strijd tegen de criminaliteit. “Ik ben het levende voorbeeld dat er een toekomst is,” legt Igor uit. “Als de politie een goede hacker oppakt, dan nemen ze hem in dienst. Eigenlijk heb je een ex-crimineel nodig om een crimineel tegen te houden. Iemand van de boekjes en de studies, wat weet die nou van de straat? Ze hebben geen idee. Ik gun het ze trouwens ook niet om te weten hoe het is.”

Naast dat Igor hard werkt aan zijn eigen bedrijf als ervaringsdeskundige, heeft hij ook rust en troost gevonden in de kerk. Hij heeft zich aangesloten bij Victory Outreach, een Amerikaanse kerk die in de jaren ’60 is opgericht om daklozen en verslaafden te helpen en dat nu doet in onder andere Den Haag en Amsterdam. “Het is eigenlijk een droom om zelf pastor te worden,” zegt Igor. “De straat is levensgevaarlijk. Ik wil jongens redden van de dood en moeders hun tranen laten besparen.”