Elke dag ruim dertig puffers en neussprays. Hoestend en soms zwaar ademend werkte Desiree Brouwers (59) zich door de dagen heen. Zelfs naar de wc lopen was soms al zwaar. “Als een dood vogeltje zat ik op de bank.”

Totdat ze verhuisde naar de andere kant van het land en alles veranderde. “Ik had gewoon ernstige astma”, zegt ze nu vanuit haar huis in het Gelderse Brummen.

Snelwegen

Desiree is een 'luchtvluchteling'. Ze groeide op in de omgeving van de Rotterdamse haven, een deel van het land waar iedereen die gevoelig is voor smog het al snel doodsbenauwd kan krijgen.

“Ik ben geboren in Dordrecht”, vertelt Desiree. “Daar is al niet de schoonste lucht." Later verhuisden ze naar Vlaardingen. Daar woonde ze op korte afstand van chemiebedrijven, snelwegen en scheepvaart: veel bronnen die luchtvervuiling kunnen geven.

Als kind ontwikkelde ze allergieën, en die werden in tientallen jaren steeds heviger. De dokter kon niet de vinger op de zere plek leggen en zelf had ze ook geen idee waar het aan lag. Die vermoeidheid, weinig energie. Misschien door het gezinsleven?

Buitenland

Ze kwamen te wonen in Capelle, wat bekend staat als de wat schonere hoek van Rotterdam. Maar ook hier hield Desiree klachten, totdat ze merkte dat het op vakantie vaak wel goed ging.

“Met mijn dochter ging ik naar Zweden. Binnen een dag was ik van dat dode vogeltje op de bank weer een mens dat in staat is om gewoon de trap op te lopen. Daar viel de mond van mijn dochter van open.”

En zo ging het vaker. Na een onderzoek bij het astmacentrum in het Zwitserse Davos, hooggelegen in schone lucht, weet ze dat omgevingslucht de oorzaak is van haar astma. Na jaren leven in slechte gezondheid, zetten zij en haar man in 2021 een rigoureuze stap. Haar man vindt een baan in Oost-Nederland en ze verhuizen naar Brummen, aan de oostkant van de Veluwe. Het blijkt een wereld van verschil.

“Veel beter. Mijn man herkent mij nauwelijks meer terug”, vertelt ze aan Pointer. Van iemand die leed aan zware astma, is ze nu een normale astmapatiënt. De hoeveelheid puffers heeft ze kunnen afbouwen tot nog maar vier per dag. “En ik doe weer alles op de fiets.”

Ze weet nu ook wat het probleem is. “Mijn longarts zegt: je moet gewoon minstens een kilometer van de snelweg af wonen. Mijn zoon woont in Maassluis. Als ik daar een paar dagen kom helpen klussen, ga ik als een nachtkaarsje weer uit. En terug in de schonere lucht, knap ik binnen uren weer op.”

Juist dichter op de snelweg wonen

Dit probleem, dat je al van kinds af aan gezondheidsklachten hebt door de lucht, komt vaker voor dan we denken, zegt Isme de Kleer, kinderlongarts in Rotterdam. Hoewel de Nederlandse lucht nu beter is dan tientallen jaren terug, zijn er ook nog steeds veel problemen.

Snelwegen, vaarwegen, industrie, houtkachels. Het telt allemaal bij elkaar op. In de wetenschap is al langer bekend dat met elke 4 microgram stokstofdioxiden (onderdeel van uitlaatgassen) extra in een kuub lucht, de kans op astma met 5 procent groeit.

Dat auto’s een stuk schoner zijn dan 20 jaar geleden, heeft ook een keerzijde, zegt De Kleer. “Nu mag je huizen op 150 meter afstand van de snelweg bouwen, waar het eerst 300 was. Dan krijg je nog steeds dezelfde vervuiling binnen.”

Naar Finland

De kans is groot dat luchtvluchtelingen blijven bestaan. Desiree voelt zich gedupeerd, want ze moest wegtrekken en krijgt nergens compensatie voor. “Je laat toch alles achter.”

Maar die verhuizing in 2021 veranderde haar leven. Afgelopen zomer kon ze zelfs op fietsvakantie naar Drenthe, vertelt ze letterlijk opgelucht. “Het is een geschenk. We willen nu zelfs naar Finland. Op de fiets.”