Topman Hans Leijtens van Frontex kan zich voorstellen dat de manier waarop landen als Griekenland en Bulgarije wegkomen met illegale pushbacks van migranten, de indruk wekt van straffeloosheid. Grenswachten van die landen, die buitengrenzen van Europa bewaken, worden geregeld op zulke pushbacks betrapt. Toch lijken ze daar niet voor te worden gestraft.
De Nederlander, die nu 2 jaar aan het hoofd staat van het Europese grensagentschap, reageerde in Pointer op NPO Radio 1 op een opmerking van Europarlementariër Tineke Strik. Zij zegt dat ‘de sfeer van straffeloosheid ertoe heeft geleid dat steeds meer landen aan de buitengrenzen die praktijken hebben overgenomen.’
Leijtens: “Ik snap dat onrustige gevoel en de frustratie, en hier en daar deel ik hem zelfs. Ik had ook heel graag dat het morgen beter zou gaan. Het kost misschien wel meer tijd dan ik me had voorgesteld. Maar ik geloof ook dat we stappen maken in de goede richting.”
Wanbestuur
Leijtens trad twee jaar geleden aan na een schandaal rond de vorige directeur, die zich volgens het anti-fraudebureau van de EU schuldig had gemaakt aan wanbestuur door betrokkenheid bij pushbacks, waarbij migranten geen kans kregen asiel aan te vragen en vaak met geweld werden teruggedreven de grens over.
De lakmoesproef van Leijtens
In de radio-uitzending van Pointer kwam naar voren dat de Bulgaarse grenspolitie, die door 260 medewerkers van Frontex wordt ondersteund, zich nog geregeld schuldig maakt aan geweld tegen migranten en verboden push-backs. In de uitzending vertelden twee mannen over hun ervaringen. De een werd gebeten door een hond en gedwongen terug te keren naar Turkije. De ander, nog minderjarig toen het gebeurde, werd geslagen met wapenstokken en ook teruggedreven, de grens over. Vergelijkbare gevallen zijn gedocumenteerd door ngo’s en de interne mensenrechtenfunctionaris van Frontex zelf, de Fundamental Rights Officer.
Die spreekt in rapporten van een ‘breder patroon van fundamentele rechtenschendingen door Bulgaarse politie-agenten’ en dat er sprake is van een ‘stilzwijgende praktijk’ om hierover niet te rapporteren.
Ik heb ze duidelijk gemaakt dat de samenwerking met Frontex niet onvoorwaardelijk is.
Die rapporten hebben zelden gevolgen. “Langzaam”, zegt directeur Diana Dimova van de stichting Mission Wings in Bulgarije, “verliezen we onze motivatie om hen te informeren, want er is geen resultaat.”
Leijtens: “Het spijt me dat zij dat zo ervaart, maar op het moment dat wij een melding krijgen, wordt ‘ie wel degelijk opgepakt. Vervolgens is het aan het land zelf om daar consequenties aan te verbinden. Ik heb geen enkele verantwoordelijkheid en bevoegdheid om daarin te treden. Dat kan frustrerend zijn voor de mensen die u sprak, dat is ook frustrerend voor mij soms, maar dat is wel de setting waarin ik moet werken.”
Plan van aanpak voor Bulgarije
“De vraag is natuurlijk: is meer of minder samenwerking beter of minder goed voor de mensenrechtensituatie, in dit geval in Bulgarije? Dat is niet zwart-wit. Er is natuurlijk een bodem aan wat je kunt laten passeren. Maar tot nu toe is in elk geval de mening van de Fundamental Rights Office dat minder [samenwerking] zeker niet helpt.”
De Nederlander werkt aan een plan van aanpak voor Bulgarije. “Ik heb ze duidelijk gemaakt dat de samenwerking met Frontex niet onvoorwaardelijk is.” Zo is er een opleidingsplan opgesteld, omdat veel grenswachters niet bekend waren met de rechten van migranten.
Ook aan Griekenland worden strengere voorwaarden gesteld.
Volgende week komen het Balkan Investigative Reporting Network en Pointer met een uitgebreid onderzoek naar de resultaten van 2 jaar Leijtens.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
