Minder stikstofuitstoot, meer aandacht voor biodiversiteit, minder broeikasgassen en graag ook nog een beetje diervriendelijker. Van boeren wordt heel wat verandering verwacht in de komende jaren. Makkelijk is dat niet. Voor ons onderzoek spreken we meerdere agrariërs die duurzame investeringen hebben gedaan, maar hun product niet verkocht krijgen vanwege een hogere prijs. Duurzame investeringen betalen zichzelf niet terug, dus hoe moet de landbouw vergroenen als de consument er niet voor wil betalen?

Dat probleem ziet ook de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Zij concluderen uit eigen onderzoeken dat de beperkte bereidheid van consumenten om meer te betalen voor duurzame producten het grootste obstakel is in de verduurzaming van de Nederlandse landbouw. “We hebben gekeken naar de kosten die boeren moeten maken om over te schakelen naar het produceren van biologische producten. De meerkosten die boeren daarbij maken verdienen zij nu nog terug doordat een groep consumenten bereid is om een hogere prijs te betalen voor deze producten. Maar als het aanbod van biologisch geproduceerde producten toeneemt, moeten meer consumenten bereid zijn een hogere prijs te betalen. En dat is op dit moment de grootste belemmering”, aldus Martijn Snoep, voorzitter van de ACM.

De ACM adviseert de minister van Landbouw om na te denken over maatregelen om duurzaam eten voor de consument aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld door het goedkoper maken van milieubewuste producten met subsidies of lagere belastingen. Maar er is nog een lange weg te gaan voordat het zover is.

Geen voedingsdiploma

We komen in contact met kookboekenschrijfster Susan Aretz. In 2015 publiceerde zij haar eerste kookboek waarmee ze drukke ouders te hulp wilde schieten bij het koken van gezonde én duurzame maaltijden voor het hele gezin. Susan bevestigt dat duurzaam eten voor een grote groep mensen (te) duur is, maar ze hoort ook van haar lezers dat het gewoon lastig is om milieubewust je boodschappen te doen. “Het wordt de consument niet echt makkelijk gemaakt. Als je voor het schap staat dan duizelt het je van alle duurzaamheidslabels. Alleen al voor voeding zijn er meer dan tien verschillende keurmerken. Tja, hoe weet je dan waar je voor moet kiezen als je een duurzame keuze wil maken?”, aldus Susan.

“Een consument wordt daar helemaal gek van. Als die moe uit zijn werk komt, kan je niet verwachten dat hij uitgebreid een etiket bestudeert en bij elk product dat in het mandje nadenkt over de duurzaamste optie. En hoewel al die labels vast met goede bedoelingen zijn gemaakt, word je er soms ook een beetje moedeloos van. Hoe weet je dat ‘Beter Leven’-vlees ook wel écht diervriendelijker is? Ik ga dan liever voor ons vlees naar een slager die ik ken en die weet waar zijn vlees vandaan komt voor een duurder stuk vlees, en dan eet ik de rest van de week bewust vegetarisch”, aldus Susan.

Zelf begon ze zich te verdiepen in voeding toen twaalf jaar geleden haar dochter geboren werd. “Toen begon het me op te vallen dat je op school van alles leert, behalve over eten. Je krijgt wel een veterstrikdiploma maar je leert er niks over voeding, iets waar je de rest van je leven mee te maken hebt. Daarnaast is er in Nederland natuurlijk een eetcultuur waarbij gemak voorop staat. We besteden procentueel het minste geld aan eten, maar we brengen ook de minste tijd in de keuken door. Dat er vervolgens niet altijd de duurzaamste keuzes worden gemaakt, is dan ook niet zo gek.”

Rammelende maag

Een eerste stap om het voor jezelf al makkelijker te maken om duurzame keuzes te maken is om één keer per week een moment te nemen waarbij je bewust nadenkt over wat je gaat eten, adviseert Susan. “Ik maak zelf al meer dan tien jaar weekmenu’s. Een keer per week kijk je naar wat in het seizoen en (daarmee) betaalbaar is aan boodschappen. Dan zorg je dat je voor vier van de vijf dagen het eten al in huis hebt, en voorkom je dat je bewuste keuzes moet maken met een rammelende maag in de supermarkt. Bovendien hoef je zo minder eten weg te gooien aan het eind van de week. Een eerste, supermakkelijke stap naar duurzamer boodschappen doen.”