Iedere acht dagen wordt er in Nederland een vrouw vermoord. In veel gevallen gaat het om femicide: vrouwenmoord, vaak gepleegd door de (ex-)partner. Achteraf blijken er allerlei rode vlaggen, patronen en signalen te zijn die veel nabestaanden herkennen, zoals stalking, geweld en het dreigen met zelfmoord door de partner.

“Het draait allemaal om het onder controle houden van de vrouw, het slachtoffer”, zegt Barbara Godwaldt. Haar zus Gea werd in 2020 door haar partner vermoord.

“Er is veel versnippering en je ziet dat ministeries niet altijd goed samenwerken”, ziet Mutluer. “Een regeringscommissaris kan het kabinet gevraagd en ongevraagd advies geven, en speelt daarnaast een centrale rol. Ik wil dat beleid ten aanzien van huiselijk geweld, femicide en seksueel geweld veel beter op elkaar wordt afgesteld.”

Sinds #MeToo heeft Nederland een Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, Mariëtte Hamer. Haar mandaat eindigt in 2026. Wat Mutluer betreft kan de rol van Hamer worden uitgebreid en pakt zij de handschoen verder op. Ook omdat de huidige regeringscommissaris al over een netwerk en veel kennis beschikt.

“Een regeringscommissaris gendergerelateerd geweld kan een goede vorm zijn om een belangrijke impuls te geven aan de aanpak van femicide en andere vormen van geweld, zoals seksueel geweld”, laat Mariëtte Hamer in een reactie weten. “De ervaringen die ik de afgelopen jaren heb opgedaan, zowel inhoudelijk als qua aanpak, kunnen hier zeer behulpzaam bij zijn. Ik volg de ontwikkelingen in de politiek hierover dan ook met interesse.”

‘Ik zou solliciteren’

Advocaat Richard Korver zou ‘meteen solliciteren’ als zo’n functie ontstaat. “Dit gaat mij heel erg aan het hart”, zegt Korver, “Het is dringend nodig. Ik heb in allerlei zaken gezien dat onnodige doden waren voorkomen, als de autoriteiten signalen anders, beter of sneller hadden opgepikt.”

Een regeringscommissaris, of nationaal coördinator, moet zich volgens Korver vooral “kritisch uiten tegen het overheidsapparaat”. “Tegelijkertijd heb je iemand nodig die verstand heeft van huiselijk geweld, maar ook de juridische en psychische kant van de kwestie kent.

Barbara Godwaldt wil het liefst iemand die ’s avonds en ’s nachts de telefoon opneemt. Iemand die door blinde muren rent om vrouwen in nood te helpen, te ondersteunen en te begeleiden waar nodig. “Ook moet er gewoon structureel geld vrij komen om dit uit te voeren.”

Zwaardere straffen

Naast een regeringscommissaris, wil Mutluer ook zwaardere straffen voor partnergeweld en femicide. In België en omringende landen leidt partnermoord al tot hogere straffen. “In Nederland gaat men uit van een ‘normale’ doodslag of moord, terwijl ze in België ook alle patronen (de rode vlaggen, red.) meenemen.

Vrijdag krijgt een 37-jarige man uit Eindhoven een straf van twintig jaar van de rechter voor het doodsteken van zijn ex-partner. “Wat ik mooi vind is dat de rechter hier ook de term femicide noemt, dat is heel belangrijk, maar dat gebeurt niet altijd. Soms wordt het nog een crime passionel, of een moord in de relationele sfeer genoemd.”

Wel vindt Mutluer dat de man een ‘levenslange straf’ had mogen krijgen. Ze wil dat de rechter voortaan de patronen van femicide herkent en erkent, net als in België, en dat de dader ‘daar ook de consequenties van ervaart.’

Aanpak femicide

Op de valreep presenteert het demissionaire kabinet in de zomer van 2024 een plan om femicide aan te pakken. Er komt eenmalig 10 miljoen euro beschikbaar. Drie departementen houden zich nu met de aanpak femicide bezig. Maar nabestaanden vragen zich af wat er precies van deze plannen terecht komt.

Noodnummer

“Waar kan een vrouw in nood nu terecht?”, vragen Wim en Monique Hertgers zich af. In oktober 2023 raken zij hun (stief)dochter kwijt door vrouwenmoord. Nu rijden ze door heel Nederland met een vrachtwagen, waarin de indrukwekkende film ‘Het ligt aan mij’ en een expositie te zien is. Ze willen meer aandacht voor dit probleem.

“Je hebt het nummer 114, red een dier. Maar een vrouw in nood? Waar kan ze terecht? 112 is niet een noodnummer dat deze vrouwen zo even bellen. Wat mij betreft komt er een noodnummer als 117, welke is nog vrij? En er moet veel meer landelijk gebeuren”, vindt Wim Hertgers. Ook Barbara Godwaldt en Songül Mutluer erkennen dat de strijd tegen femicide nog maar net is begonnen.