Wie in het ietwat verscholen en stille Overlangbroek loopt heeft waarschijnlijk niet door hoe bijzonder dit gebied is. “Als de waarde van een natuurterrein zou worden bepaald door relatieve schaarste, zou dit gebied tot de waardevolste van Europa behoren”, is te lezen op het informatiebord bij de ingang van het bos.

Essenhakhout
Dit gebied, beheerd door Staatsbosbeheer, is al sinds de Middeleeuwen een essenhakhoutbos. Dit is een oude vorm van bosbeheer en werkt als volgt: Door de essenboom vlak boven de grond om te zagen en daarna uit te laten lopen ontstaat een zogenoemde stoof waarop nieuwe takken en stammen groeien. Het essenhakhout was lange tijd populair omdat het hout sterk maar ook buigzaam was.

De bomen die er nu staan zijn geplant in de 18e eeuw. De essenstoven zijn groeiplaatsen van zeldzame mossen en paddenstoelen. Omdat er in Europa nog maar weinig plekken over zijn waar dit essenhakhout groeit werd Overlangbroek in 2015 toegevoegd aan de lijst van beschermde Natura 2000-gebieden. Het is van grote cultuurhistorische waarde.

Verdroging
Maar het bijzondere bos is ook kwetsbaar. De essen hebben veel te lijden onder essentaksterfte door een schimmelinfectie. Bovendien is het gebied aan het verdrogen. Om die laatste reden is in de winter van 2018-2019 grootschalig onderhoud gepleegd door het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden in samenwerking met de provincie Utrecht en Staatsbosbeheer.

Om het waterpeil op te krikken werden onder meer watergangen verbreed en stuwen geplaatst. Gelijktijdig met de werkzaamheden zijn de bestaande paden opgeknapt en verbeterd. Dit werd gedaan met een flinke laag betongranulaat zodat het bouwverkeer niet vast zou komen te zitten. Betongranulaat is vermalen bouwpuin dat maximaal één procent vervuiling mag bevatten.

Het grootschalige gebruik van granulaat is reden voor de Stichting Natuuralert om een rechtszaak te beginnen. Volgens de Stichting, die zich inzet voor herstel en behoud van de natuur, is over een lengte van 1700 meter granulaat gebruikt, dat bovendien vervuild zou zijn. Bij de aanleg ervan vonden wandelaars bouwafval op de paden, zoals stukken plastic en ander kunststof. Wie nu door het gebied loopt kan inderdaad nog her en der stukjes plastic en tegels vinden.

Daarnaast zegt de stichting dat de paden een stuk breder én hoger zijn geworden, waardoor het eerder dijken zijn. Kostbare natuur zou verloren zijn gegaan.

Rechtszaak
NatuurAlert vindt dat de provincie Utrecht als toezichthouder heeft gefaald en eist binnenkort bij de rechter dat al het granulaat wordt weggehaald en het gebied in oude staat wordt teruggebracht. Volgens de stichting is niet goed uitgezocht welk effect het gebruik van betongranulaat heeft op de flora en fauna in het gebied.

Volgens Staatsbosbeheer zijn de aangelegde paden inmiddels weer begroeid en zal de wandelaar hetzelfde kleinschalige landschap ervaren als voor de werkzaamheden. Het Hoogheemraadschap laat weten dat betongranulaat is gebruikt op voorspraak van Staatsbosbeheer. Daarnaast zegt het Hoogheemraadschap dat het beschikte over de juiste vergunningen voor de werkzaamheden.