Amerikaans vloeibaar gas (LNG) houdt ons warm deze winter. Uit ons onderzoek bleek dat ING de op twee na grootste financier is van de snel groeiende Amerikaanse LNG-industrie. We mogen het gas nu hard nodig hebben, we moeten er ook zo snel mogelijk weer vanaf. Want Amerikaans vloeibaar gas is allesbehalve duurzaam.

Gigantische schepen leggen aan in Nederland. Ze verschepen miljoenen tonnen aan LNG vanuit Amerika. Door de oorlog in Oekraïne is de vraag naar LNG enorm gegroeid. Ook in Nederland, blijkt uit cijfers van het CBS. In 2016 importeerde Nederland 1,6 miljard kubieke meter LNG, dit jaar is dat tot nu al zo’n 13,4 miljard kubieke meter. Het is nog nooit zo makkelijk geweest om de LNG-industrie te laten groeien; met de vraag stijgt de prijs en wordt er flink gebouwd aan meer aanbod.

Banken als ING staan in de rij om de booming LNG-business te financieren. In de Mississippi Delta, hét LNG-gebied van de VS, staan nu drie terminals en er staan er nog negen op de planning. Terwijl uit een rapport van het VN-milieuprogramma blijkt dat investeringen in nieuwe fossiele infrastructuur de klimaatdoelen (max anderhalve graden temperatuurstijging) in gevaar brengen. En we hebben het gas dan nu wel nodig, de klimaatdoelen van Parijs komen steeds dichterbij en de terminals staan er voor tientallen jaren. René Peters, gasexpert bij TNO: “Dat is het enorme dilemma waar we nu voor staan.”

221115_ING_nieuws.jpg

ING op twee na grootste financier vervuilende Amerikaanse vloeibaar gasfabrieken

Nieuwe vloeibaar gas terminals vormen direct gevaar voor klimaatdoelen.

Hoewel gas in de wereld van de fossiele brandstoffen het mindere kwaad lijkt te zijn, heeft ook LNG een flinke CO2-voetafdruk. En het verschilt nogal of je Gronings aardgas gebruikt of LNG uit de VS. Want niet alleen bij de verbránding van LNG komen broeikasgassen vrij, de klimaatimpact wordt voor een groot deel ook bepaald door de manier van winning en transport.

We moeten naar de hele keten kijken, zegt Peters: “Er zijn ontzettend veel opties: gebruik je schaliegas of offshore gewonnen gas, vaart je schip op diesel of op gas? Je kan er niet één cijfer op plakken.” In de VS wordt het benodigde aardgas gewonnen(1), vervolgens vloeibaar gemaakt (2), waarna het per schip naar Nederland wordt vervoerd (3), om het vervolgens weer om te zetten in gas (4) en uiteindelijk te verbranden (5). Stappen die ieder zorgen voor de uitstoot van broeikasgassen:

1. De gaswinning

Het begint bij de winning. Aardgas bestaat grotendeels uit methaan, een broeikasgas dat minstens 30 keer sterker is dan CO2, zo meldt het KNMI. Bij de winning ontsnapt veel methaan. Een van de terminals die Nederland van gas voorziet, is de - mede door ING gefinancierde - Corpus Christi-terminal. Het gas dat gebruikt wordt in deze terminal wordt gewonnen uit de Permian Basin. Uit nieuw onderzoek van klimaatcollectief Climate Trace blijkt dit de plek met de grootste methaanuitstoot ter wereld. De industrie rapporteert zelf ook cijfers over de methaanuitstoot, maar die blijken flink lager te liggen dan de praktijk. Volgens persbureau Bloomberg is de werkelijke uitstoot 3 keer hoger dan gerapporteerd. Methaanuitstoot verkleint de klimaatvoordelen van LNG ten opzichte van steenkool – en zou deze zelfs kunnen elimineren, blijkt uit onderzoek van milieuorganisatie NRDC.

Er is nog een probleem bij de schaliegaswinning: in de Permian Basin wordt 3 procent van de gasproductie gelekt in de atmosfeer, met een sterker broeikaseffect dan CO2, aldus Bloomberg.

De gaswinning van LNG

Controversiële methode

LNG bestaat voor een groot deel uit schaliegas, een vorm van aardgas dat opgesloten zit in hard gesteente. Om dat gas te winnen gebruiken de Amerikanen een controversiële methode: hydraulic fracking. Onder hoge druk wordt er water, chemicaliën en zand in het gesteente gespoten waardoor scheuren ontstaan zodat het opgesloten gas kan ontsnappen. Fracken is vervuilend voor de lucht, de grond en het water. Het is een techniek die bodemtrillingen en vervuild drinkwater tot gevolg kan hebben.

Naar de terminal

Het gewonnen gas wordt door kilometers pijpleidingen naar de LNG-fabriek gesluisd. Vanaf de Permian Basin loopt een gasleiding van zo’n achthonderd kilometer die het gas onder andere vervoert naar de Corpus Christi-terminal.

2. Vloeibaar gas

Eenmaal in de terminals wordt het gas gekoeld tot ongeveer -160 graden waardoor het vloeibaar wordt en daarmee (600 keer kleiner) getransporteerd kan worden. “Het proces in die terminals kost enorme hoeveelheden energie”, aldus Peters.

De Corpus Christi-terminal wordt uitgebreid en zal uiteindelijk 6,4 miljoen ton broeikasgassen per jaar uitstoten. Dat is ongeveer net zo veel als Nederlands grootste vervuiler Tata Steel. Als je alle broeikasgassen bij elkaar optelt, stootte de staalgigant in 2019 6,3 miljoen ton uit.

De Corpus Christi-terminal is niet de enige terminal die zo’n hoge uitstoot veroorzaakt. In de Mississippi Delta staan momenteel drie van zulke terminals. Uitgerekend in een gebied waar de gevolgen van klimaatverandering al hevig voelbaar zijn. Zo wordt het gebied geteisterd door orkanen en verliest de delta iedere 100 minuten ongeveer een voetbalveld aan land, onder meer door de stijgende zeespiegel.

Orkanen in Louisiana

3. Transport

LNG wordt opgeslagen in de terminals tot enorme tankers de brandstof naar Nederland verschepen. De route van Corpus Christi naar Rotterdam telt 8338 kilometer. De uitstoot van zo’n route is voornamelijk afhankelijk van de brandstof waarop het schip vaart en is daarom moeilijk te bepalen.

Een LNG-tanker

4. ‘Hervergassing’

Eenmaal in Nederland wordt het gas weer opgeslagen in een terminal. Daar start het proces om LNG weer gasvorming te maken. Deze laatste stap doet nog maar een klein schepje boven op de totale uitstoot, aldus Peters: “De vergassing kost weinig energie. Je voegt enkel warmte toe. De meeste energie zit in het vloeibaar maken van gas”.

Niet veel schoner dan steenkool

Alle vervuilende stappen samen zorgen ervoor dat LNG niet veel schoner is dan de meest vervuilende brandstof: steenkool. Dat komt vooral door de methaanuitstoot, stelt milieuorganisatie NRDC: "Omdat methaan een veel sterkere en directere klimaatimpact heeft, ligt het klimaateffect op korte termijn (in de komende 20 jaar) van LNG dicht bij dat van steenkool.” Volgens NRDC ligt de uitstoot “slechts 27 tot 33 procent lager."

“Als je kijkt naar de CO2-voetprint, is LNG niet zo’n geweldig idee”, vertelt René Peters. “Maar we willen natuurlijk ook niet zonder gas komen te zitten. Die terminals worden niet gebouwd om een paar jaar te produceren. Het gaat meestal om contracten van 15 of 20 jaar.” En dat terwijl we over 20 jaar CO2-neutraal moeten zijn, benadrukt ook Heleen de Coninck in onze uitzending: “Als we nog heel veel tijd zouden hebben, als we nu nog 40 jaar zouden hebben dan zou ik zeggen: ‘Dit is misschien een handige tussenoplossing’, maar we hebben nog maar 20 jaar.”

Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoek?

Elke week sturen we je onderzoeksverhalen, tips van de redactie, en verhalen die je nog van ons kan verwachten.

Makers

Redactiestagiair