Het klinkt als een verhaal uit de middeleeuwen: tientallen mensen die dagelijks naar de waterpomp lopen om drinkwater en water voor het koken te halen. Maar het zijn geen middeleeuwen, we zijn in Amsterdam-Noord in 2020. ‘Elke dag ga ik met een grote fles naar het Wognumerplantsoen om schoon water te halen om van te drinken en koken’, vertelt bewoonster Agatha.
Zij woont al 10 jaar in in een sociale huurwoning in de wijk Tuindorp in Amsterdam-Noord. Zeer recent pas drong het tot haar door dat ze al jaren giftig water dronk en haar kinderen van 11, 5 en 2 jaar dus ook. ‘In augustus had ik al een brief gekregen van woningcorporatie Ymere over dat er mogelijk lood in de leidingen zou zitten. Dat nam ik toen niet serieus. Ik dacht dat als het echt ernstig zou zijn, ze wel hard aan de bel zouden trekken.’
Schadelijke gevolgen
Ernstig blijkt het dus nu toch wel te zijn. Sterker nog, de Gezondheidsraad waarschuwde dit najaar over de schadelijke gevolgen van lood in drinkwater. Er zijn sterke aanwijzingen dat een lage blootstelling aan lood schadelijker is dan eerder werd gedacht. Zelfs bij een lage inname kan lood bij jonge kinderen leiden tot een lager IQ en gedragsveranderingen. Bij volwassenen kan loodinname het risico vergroten op hart- en vaataandoeningen en chronische nierziekte. In heel Nederland zouden er zo’n 200 duizend woningen met loden leidingen zijn.
Fiona Klück was zwanger toen ze in oktober in een brief kreeg waarin stond dat ze water uit loden leidingen dronk. Ruim 6 jaar geleden kwam ze met haar man (of vriend?) in Tuindorp Buiksloot wonen met hun eerste kind, een zoontje, die toen nog geen 3 maanden was. ‘Ik ben direct gaan bellen met verhuurder Ymere omdat ik er niet gerust op was. Alles doe je eraan om gezond zwanger te zijn en je kind gezond op te voeden, dus toen mijn zoon nog een baby was had ik van die hypo-allergene babyvoeding. Nu blijkt dat ik al die tijd flesjes heb gemaakt met loodwater. En dat terwijl de woningbouw al op de hoogte moet zijn geweest.’
Fiona en haar man hebben direct na de brief van de woningcorporatie hun drinkwater laten testen en schrokken van de resultaten: 28,3 microgram lood per liter zat er in hun water (de Nederlandse norm voor lood in drinkwater bedraagt maximaal 10 ug/l, red.). De koelkast van Fiona ligt nu vol met pakken water. Ze gebruiken ruim 6 liter per dag, want eten koken doen ze er ook mee op aanraden van Ymere.
Onveilig
Ik belde de verhuurder en zei: ‘Als jullie dit al wisten toen wij onze woning betrokken waarom hebben jullie ons niet op de hoogte gebracht?' Hun reactie was: ‘Ja, dat hadden we kunnen doen.’ Ons woongenot is sterk afgenomen hierdoor, niet je water kunnen drinken voelt zo onveilig. Als ik sta te douchen denk ik eraan, als ik mijn tanden poets en al helemaal als mijn zoon zijn tanden poetst, Dan heb ik zoiets van: uitspugen dat water! Op dit moment wordt mijn partners bloed en urine getest op lood in het ziekenhuis. Ik maak mij ernstige zorgen over onze gezondheid. Jarenlange blootstelling aan lood is voor niemand gezond maar zeker niet voor een kind in ontwikkeling. Die 6 jaar krijg we nooit meer terug.’
‘Asbest was 60 jaar geleden ook nog een prima isolatiemateriaal voor woningen en langzamerhand kwamen ze erachter dat het toch wel erg gevaarlijk was. Nu wordt er direct gesaneerd als het ergens wordt aangetroffen.’
Suzanne de Jager woont ook in de wijk. Zij is ervan overtuigd dat dit het begin is van bewustwording over het gevaar van lood in water. ‘Asbest was 60 jaar geleden ook nog een prima isolatiemateriaal voor woningen en langzamerhand kwamen ze erachter dat het toch wel erg gevaarlijk was. Nu wordt er direct gesaneerd als het ergens wordt aangetroffen.’ Suzanne vindt dat er op lokaal niveau veel beter zou moeten worden uitgezocht wat de schadelijke effecten kunnen zijn op de gezondheid. ‘Hier in de buurt hebben zoveel mensen vage klachten waar de huisarts niks mee kan.’
Testen
Sommige bewoners hebben een fikse huurverlaging van 60 procent gekregen, mits het water minimaal 10 mg lood bevatte. Maar Suzanne zet haar vraagtekens daarbij. ‘Er zijn namelijk twee manieren om te testen. Bij de ene test, test je midden op de dag nadat het water twee minuten is doorgestroomd. Zo doet Ymere het. Terwijl, als je doorstroomt krijg je op een gegeven moment schoon water afkomstig uit het Waternet. Als je wilt testen op het loodgehalte in de woning, moet je eigenlijk direct ’s ochtends het eerste water testen, want dan test je het water dat in de leidingen zit.’
Bij Suzanne, die een koopwoning heeft, bleek er 4,5 microgram lood in het water te zitten, toen Ymere midden op de dag testte. ‘Dat vind ik nog steeds veel, want de Gezondheidsraad heeft niet voor niets gezegd dat er eigenlijk geen veilige grens is. Ik heb twee jonge kinderen, dus die wettelijke norm zegt mij niks. Ik wil gewoon schoon drinkwater.’
Wat nu
Op de site van Ymere lezen we: ‘We onderzochten tot nu toe bijna 6.400 woningen waar nog loden toevoerleidingen zouden kunnen zitten, welke route water aflegt voordat het uit de kraan komt en wat de uitkomsten zijn van een watertest. Het in kaart brengen van de situatie was het eerste deel van de oplossing. Nu starten we met het vervangen van loden leidingen in een aantal huizenblokken van 6 á 10 woningen.’ Suzanne zit met tien andere bewoners in een buurtcomité. ‘We hadden in december een gesprek aangevraagd met Ymere, maar daar hebben we nog niks op gehoord. We wachten nog steeds op een uitnodiging. Ik merk dat het me begint op te breken inmiddels, de onzekerheid. En het is zoveel gedoe om niet gewoon water uit de kraan te kunnen gebruiken.’
