Op dit moment is er een groot gebrek aan wijkverpleegkundigen. Veel van de tips die wij krijgen gaan over de werkdruk die thuiszorgmedewerkers daardoor hebben. Wij willen er achter komen wat dit betekent voor mensen die zorg moeten krijgen. Merk jij of je naaste omgeving iets van de druk in de thuiszorg? Of heeft het langer geduurd om weer naar huis te kunnen?

Weigeren

In verschillende regio’s is het zo druk dat nieuwe patiënten soms geen zorg kunnen krijgen als zij naar huis gaan na een behandeling. Ze verblijven daardoor langer in het ziekenhuis of revalidatiecentrum. Een wijkverpleegkundige uit het Oosten legt uit welke gevolgen het personeelstekort heeft voor de mensen thuis. ‘Dit zijn een aantal aanmeldingen die wij moesten weigeren:

• Een dame, al eerder bij ons in zorg geweest voor herstel na operatie, zit in een diepe depressie. Eet en drinkt niet goed, verwaarloost zichzelf. Woont alleen.
• Een andere dame, hoogbejaard, dementerend. Alleenwonend. 4 keer per dag hulp. Wassen, kleden, medicijnen, voeding.
• Dame van rond de 80, terminaal verklaard en wil graag thuis sterven. Woont alleen, heeft veel pijn en is erg ziek.
• Oudere meneer, beginnend dementerend. Verzorgd zichzelf niet, eet en drinkt niet goed. Woont alleen.’

Dat is zomaar een greep van wat er nu in mij opkomt. Het allerergste is dat alle thuiszorgorganisaties vol zitten en wij niet weten of deze mensen momenteel hulp hebben.’

Mantelzorg

Veel wijkverpleegkundigen noemen het gebrek aan tijd bij mensen thuis als een probleem voor de zorg. ‘Wij mogen niet meer zomaar extra controles uitvoeren als er geen sprake is van een terminale situatie of gediagnosticeerde dementie. Wij mogen ook geen broodje meer smeren, een maaltijd opwarmen of een afwasje doen. Deze acties worden niet meer vergoed door de zorgverzekeraar.’

Karin Koornstra werkt als wijkverpleegkundige in Friesland: ‘Neem bijvoorbeeld een 90-jarige vrouw die wij onlangs als cliënt aan hebben genomen. Die mevrouw heeft na een opname in het verpleeghuis nog steeds moeite met lopen en zou daar eigenlijk wat ondersteuning bij moeten hebben. Wij kunnen dat soort zorg niet leveren, omdat de focus in ons vak sterk is komen te liggen op “zorg aan het lijf”. Ondersteuning bij lopen kunnen we bijvoorbeeld niet declareren naar de verzekeraar, terwijl dat van levensbelang is om te voorkomen dat iemand valt en weer op de spoedeisende hulp belandt. Wat je ziet is dat veel van dit soort zorg door mijn collega’s in hun eigen tijd wordt gedaan. Dat is niet echt motiverend om in deze sector aan de slag te blijven.

In principe betalen zorgverzekeraars voor de zorg aan mensen thuis. De gemeente moet via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) andere hulp mogelijk maken. Of mantelzorgers moeten die taken uitvoeren. Koornstra: ‘Mantelzorgers zijn er in bijna de helft van de gevallen niet. Ik heb onlangs een sociale kaart gemaakt van vrijwilligers die mantelzorg leveren in onze omgeving. Dan zie je in één oogopslag hoe nijpend ook dat tekort is. Het is leuk bedacht, die participatiemaatschappij, maar het werkt in de praktijk niet.’

Fouten

Het ontbreken van tijd en aandacht voor extra taken is niet het enige gevolg van de drukte in de thuiszorg. Ongeveer de helft van de wijkverpleegkundigen geeft in een onderzoek (2016) van de branchevereniging voor verpleegkundigen (V&VN) aan dat de werkdruk heeft geleid tot fouten in de zorgverlening. Een deel van die fouten had ook gevolgen voor de patiënten. Er is dus niet alleen sprake van het ontbreken van tijd en aandacht, maar ook de medische verzorging komt onder druk te staan door het tekort aan personeel.

In sommige gevallen leggen tipgevers ook een direct verband tussen minder zorgen thuis en gevaarlijke valincidenten. Derk Runhaar is huisarts. Hij maakt zich grote zorgen: ‘De thuiszorg zit aan haar maximum. Dus dat betekent dat er meer verwaarloosde ouderen thuis vallen en een heup breken. Na een heupbreuk overlijdt een aanzienlijk deel van de ouderen in het algemeen binnen een jaar.‘