Met blauwe helm en oranje hesje gaat Vincent Mooij ons voor. Hij is hoofd circulair verpakken bij afvalverwerker SUEZ en leidt ons vandaag over de roostertrappen kriskras door Nederlands grootste plasticsorteerinstallatie. Via een audiosetje praat hij tegen ons: ‘Hier zie je de aluminium blikjes eruit springen. En aan die kant komt het kleine grut over de band.’

Bij de invoer van de loods stoppen we even. In een ruimte ter grootte van een paar voetbalvelden, liggen rechts plastic bergen klaar om behapt te worden door de grijpmachines. ‘Onze grondstoffen!’ roept Mooij trots. De bergen komen terecht in de container ‘geschikt’ of ‘ongeschikt’ voor de sorteerband. Aan de linkerkant van de loods zien we het plastic dat de tocht door de sorteerinstallatie al heeft afgelegd. Het is in balen geperst en ligt klaar om naar recyclebedrijven gebracht te worden.

De zakkenscheurder, de windshifter en de Eddy current

Voor ons onderzoek naar de Plasticplaag zijn we in de Rotterdamse haven bij de sorteerinstallatie van SUEZ, een van de grootste afvalverwerkers van ons land. We krijgen te zien waar ons huishoudelijk plastic naartoe gaat, nadat wij het in een bak aan de weg hebben gezet. Voor 70 procent van de gemeentes doet SUEZ hier de sortering van dat huishoudelijk kunststof. Daarnaast doen ze op aparte dagen ook bedrijfsplastic. De machines draaien 24 uur per dag. En alle gesorteerde kilo’s moeten worden geteld en geregistreerd, want ze tellen mee voor de recyclenormen die de overheid heeft bepaald.

Wat heb je nodig om plastic te sorteren voor recycling? We zien een zakkenscheurder die de vuilniszakken opentrekt, een zeeftrommel die de zware plastics en de folies van elkaar scheidt en een windshifter die de drankenkartons uit de plasticstroom blaast. Een ballistische scheider schudt de boel vervolgens weer een beetje op om het platte plastic van de driedimensionale vormen te scheiden. Maar de meest imposante machine in deze plasticroute is waarschijnlijk de zogeheten Eddy current-scheider (Engels voor wervelstroom, red.). Die schiet met een supersterk magneetveld het aluminium uit de PMD-stroom. Vandaar Mooijs vraag over de pacemakers.

‘We mogen niet te vaak luchten’

Komen er ook nog mensenhanden te pas aan het sorteren? ‘Na de laatste optische scheiding met infrarood is er nog een visuele inspectie. Dan halen collega’s er met de hand nog de laatste dingen uit.’ Na de rondleiding stappen we de loods weer uit en happen naar adem. Ook hier bij de receptie is de penetrante, weeïge lucht van ons afval nog goed te ruiken, maar het is in ieder geval wat minder warm. ‘We mogen niet te vaak luchten,’ meldt Mooij. ‘Daar zouden de mensen in de wijk Heijplaat last van hebben.’

Een indrukwekkend proces, dat sorteren. Wie betaalt dat eigenlijk? Mooij: ‘Het Afvalfonds Verpakkingen betaalt dit vanuit het potje van fabrikanten. Zij betalen weer per verpakking die ze op de markt brengen.’ En leidt het ook ergens toe? Wat hebben we eraan om de plastics uit elkaar te halen? ‘Recyclers willen het liefst zo zuiver mogelijke monostromen. Die kunnen zij goed verwerken tot nieuwe producten. We halen dus het PET eruit, het PE, het PP, de folies en dan blijft er nog een mix over.‘

‘Machines herkennen PET niet door ander plastic’

Zijn er ook producten die niet te sorteren zijn? Mooij: ‘Alles wat we niet kunnen herkennen als plastic gaat naar de verbrander. Er is bijvoorbeeld een type zwart: carbon black. Dat absorbeert al het licht, dus ook infrarood. Fabrikanten gebruiken het helaas graag omdat het goedkoop is en luxe oogt.’ Ook materiaal uit meerdere laagjes en materialen kan uitdagingen geven, legt de SUEZ-baas uit. ‘Een wasmiddelflacon bijvoorbeeld is van PET, maar het hoesje eromheen, de sleeve, is van een ander soort plastic. Dat kan ervoor zorgen dat de machines de flacon niet herkennen als PET.’

En al die folietjes om onze vleeswaren? Kunnen we daar wat mee? ‘Grote, transparante folies zijn wel te sorteren en recyclen. Kleinere zakjes, snoepverpakkingen en folietjes van koekjes dat wordt een mix van materiaal. Daar kun je geen nieuwe verpakking meer van maken. Maar je kunt het wel downcyclen, dus er dikkere producten van maken. Voor auto’s bijvoorbeeld, of bermpaaltjes en picknickbankjes.’

‘Nieuw plastic goedkoper dan recyclaat’

Wat Mooij betreft kan er nog wel meer gerecycled worden. ‘Maar dan moet er wel vraag zijn naar recyclaat. Zolang nieuw plastic nog net zo duur is als, of zelfs goedkoper dan recyclaat, zal de vraag niet snel groeien.’ Om fabrikanten toch wat houvast te bieden, heeft SUEZ een keurmerk voor recyclebare verpakkingen ontwikkeld: ‘Daarmee willen we fabrikanten laten nadenken over het hergebruik van hun verpakkingen. De meeste willen wel, maar de business case is ook belangrijk.’