Marko de Vries is een spraakwaterval in camouflagebroek, bijpassende jas en stevige wandelschoenen. Op een frisse novemberochtend lopen we over zijn bosperceel in Katlijk, een gehucht even buiten Heerenveen. Het stuk grond, gelegen tussen de weilanden en sportvelden, werd vroeger door de politie gebruikt als schietbaan.

De Vries hoeft niet lang te zoeken voor hij in het zand vindt wat hij wil laten zien: een handvol kogels in verschillende soorten en maten. ‘Hier zouden nu eigenlijk de hele tijd kinderen spelen’, zegt hij. Maar de kogels zijn van lood, en dat is giftig. Uitgerekend kinderen kunnen er ernstige gezondheidsklachten aan overhouden, zoals vruchtbaarheidsproblemen en aantasting van het IQ.

Met zijn bedrijf SportAnders verzorgt De Vries al sinds 2013 outdooractiviteiten voor kinderen met een beperking. Toen hij het bosperceel in in juli 2017 overkocht van de politie Heerenveen, had hij er dan ook grootse plannen mee: ‘De scouting kon hier terecht, ik was bezig met een outdoor escape room.’ Ook een openluchttheater en een prikkelarmelasergame-arena voor jongeren met autisme behoorden tot de ideeën.

Er is niets van terecht gekomen. In een paar bomen hangt wat touw, verder is er op het terrein alleen bos te zien.

En het begon nog zo voorspoedig. Voor hij het terrein kocht, had De Vries bij het Bodemloket de staat van de grond gecontroleerd. Hij wist immers dat het om een oude schietbaan ging, en schieten betekent kogels in de grond. Het dossier stelde hem gerust: ‘De vastgestelde verontreiniging is [in 2006, red.] voldoende gesaneerd in het kader van de Wet Bodembescherming’, las hij. In gewone mensentaal: de grond van het perceel is goed genoeg schoongemaakt om te voldoen aan de normen voor dat gebied. Ook zou er geen zogeheten ‘restverontreiniging’ in de ondergrond aanwezig zijn.

Maar wanneer hij een tijdje later begint zijn nieuwe eigendom op te knappen, vindt De Vries een handvol kogels bovenop de heuvel die als kogelvanger diende. Kan gebeuren, denkt hij: helemaal schoon wordt zo’n terrein toch nooit. Een paar weken later doet De Vries echter nog een vreemde ontdekking. Wanneer een groep gehandicapte kinderen op het terrein aan het spelen is, komt één van de kinderen naar hem toe gesneld. In haar hand — zo blijkt later — heeft ze het heupbot van een hond.

De Vries doet navraag bij de politie. Die vertelt hem dat overleden politiehonden een tijdlang op het terrein begraven werden. In totaal gaat het om zo’n dertig honden, zo ontdekt De Vries wanneer hij met een oude hondentrainer over het terrein loopt. Ook vindt hij meer loden kogels: binnen een half uur raapt hij een afwasteil vol.

De Vries slaat alarm bij de gemeente. Die stuurt een inspecteur van de GGD naar het terrein. Zij concludeert op haar beurt dat de hoeveelheid lood potentieel gevaarlijk is voor kinderen. De GGD adviseert een nieuw bodemonderzoek te laten doen.

Dit nieuwe onderzoek wordt uiteindelijk tussen september en oktober 2018 uitgevoerd door ingenieursbureau Antea Group. De conclusie: er is sprake van ‘ernstige bodemverontreiniging’ als gevolg van de loden kogels op een deel van het terrein. Zolang het terrein alleen af en toe gebruikt wordt om op te wandelen, is er volgens de Antea Group ‘geen sprake van onaanvaardbare risico’s voor mens, het ecosysteem en ook geen risico op verspreiding’. Met andere woorden: het bosperceel is schoon genoeg voor een natuurgebied, maar niet om er met kinderen te spelen. De Vries kan zijn plannen naar de prullenbak verwijzen.

Geen open kaart

Hoe kon het zo misgaan? De Monitor en Follow the Money zochten het uit. Lees het hele verhaal op ftm.nl en kijk vanavond om 22.15 uur naar de uitzending van De Monitor op NPO 2.