Huisarts Evelien van Soldt is geschrokken van het relatief hoge aantal gevallen van Parkinson en ALS in de omgeving, vertelt ze tijdens de bijeenkomst. “Wat mij in de praktijk opvalt en wat ik van veel huisartsen in de omgeving hoor, is dat deze ziektes hier opmerkelijk vaak voorkomen bij jonge mensen, en dat is vreemd en verontrustend.”

De bewoners willen dat de gemeente maatregelen neemt en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen aan banden legt. “We zijn vooral bang omdat boeren bij lelieteelt veel meer pesticiden gebruiken dan bij andere vormen van akkerbouw. En het gaat om een grote cocktail aan verschillende bestrijdingsmiddelen, waarvan niet duidelijk is hoe gevaarlijk die is,” zegt inwoner Janneke. Ze wil liever niet dat haar achternaam genoemd wordt, omdat de spanningen in het dorp de laatste tijd nogal oplopen.

Verdeeldheid neemt toe

Terwijl de bezorgde inwoners een petitie overhandigen aan burgemeester Jouke Spoelstra, maken tweehonderd claxonnerende boeren flink wat lawaai. Johan Moes, woordvoerder namens de boeren in de regio vindt dat er veel onwaarheden worden verkondigd over het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt.

“Er wordt heel veel geroepen over de landbouw, dat we het allemaal niet goed doen, dat we gifmengers zijn. Zoveel onzin. Maar wat wij gebruiken is streng gecontroleerd en goedgekeurd. Het is volkomen legaal en we houden ons keurig aan de wet.”

Luxeproduct

Inwoner Saskia, die uit voorzorg haar achternaam achterwege laat: “Ik ben niet tegen de boeren en wil niet aan broodroof doen, maar ik ben tegen dat gif. Ik maak me grote zorgen en wil duidelijkheid over wat de gevaren voor de gezondheid zijn. En we hebben het hier niet over voedsel, maar over een luxeproduct, hè. Waarom zoveel lelieteelt? Tachtig procent gaat nota bene naar het buitenland, er wordt flink aan verdiend.”

Ietje is naar de protestbijeenkomst gekomen om juist de boeren een hart onder de riem te steken. “Ik sta volledig achter onze boeren. Al 56 jaar woon ik in dit dorp en mij mankeert helemaal niets. Ik heb de indruk dat het protest vooral komt van bewoners die hier niet zijn opgegroeid. Prima dat ze hier komen wonen, maar pas je een beetje aan. Alle gewassen worden zo'n beetje bespoten, dan kan niet anders. Als we het uit het buitenland halen, weet je al helemaal niet wat er mee is gebeurd. Hier wordt alles in ieder geval heel streng en goed gecontroleerd.”

Gezondheidsrisico’s

Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), heeft de pesticiden die nu in de lelieteelt worden gebruikt goedgekeurd en als veilig bestempeld. Maar onlangs heeft het college een brief naar landbouwminister Femke Wiersma gestuurd waarbij het heeft aangegeven dat de richtlijnen voor het beoordelen van het kankerrisico door bestrijdingsmiddelen toch moet worden aangescherpt.

De Gezondheidsraad adviseert al sinds 2020 om blootstelling aan chemische gewasbeschermingsmiddelen zoveel mogelijk te verminderen. Volgens buitenlands onderzoek zijn er namelijk aanwijzingen dat er een kans is op gezondheidsschade, zoals de ziekte van Parkinson en ontwikkelingsstoornissen bij kinderen.

Slecht beleid

Johan Moes, woordvoerder namens de boeren, zegt over deze mogelijke gezondheidsrisico's: “Het is wetenschappelijk helemaal niet bewezen dat er meer gevallen van Parkinson zijn als gevolg van het gebruik van beschermingsmiddelen. Het zijn allemaal aannames.”

Huisarts Evelien van Soldt erkent dat er nog veel onderzoek nodig is om de gevolgen van bestrijdingsmiddelen goed in kaart te brengen. Maar ze benadrukt dat het onverantwoord is om nu geen maatregelen te nemen. “Dat mensen zich grote zorgen maken, is volkomen terecht. Ik zie dingen die niet kloppen en verontrustend zijn. Niet alleen het naar verhouding hoge aantal gevallen van Parkinson en ALS, maar ik zie hier ook jonge kinderen die ziek worden. Als er op een school van zeventig leerlingen drie kinderen zijn met leukemie, dan is dat opvallend. Zolang niet is aangetoond dat bestrijdingsmiddelen geen schade opleveren voor de gezondheid, moet het risico niet worden genomen.”

“Zachte heelmeesters maken stinkende wonden”, gaat Van Soldt verder. ”Ik betreur het dat mensen door uitblijven van goed beleid het gevoel hebben tegenover elkaar te staan. Drieduizend burgers hebben via een petitie aangegeven dat ze niet langer willen dat het massale gebruik van bestrijdingsmiddelen doorgaat. Ik heb verklaringen van zeshonderd huisartsen, kinderartsen, GGD-artsen en neurologen uit het hele land die aangeven dat er op dit moment een acuut gevaar is voor de volksgezondheid.”

De gemeente Westerveld gaat onderzoeken wat de lokale overheid kan doen om de impact van de lelieteelt in te perken. De verwachting is dat dit onderzoek eind dit jaar is afgerond.