Als het aan de politieleiding en -vakbonden ligt, dan kunnen agenten voortaan niet meer worden veroordeeld voor doodslag. Na de zomer wordt dat wetsvoorstel besproken door de Tweede Kamer. Maar met eerdere voorbeelden van politiegeweld en gebrekkige registratie van incidenten op tafel, vragen wij ons af: hoe goed kun je politiegeweld controleren?
De politie is de enige organisatie in Nederland die rechtmatig geweld mag toepassen. Het werk van agenten is dan ook zwaar, stressvol en vol met split-second beslissingen. En zodra het fout gaat, dan gaat het ook goed fout. Denk aan Michael Koomen (2011), Rishi Chandrikasing (2012) en Mitch Henriquez (2015). Allemaal slachtoffers van politiegeweld.
In 2016 stelde toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur voor om agenten niet langer automatisch als verdachte te beschouwen zodra zij vanwege politiegeweld worden onderzocht. En momenteel ligt een wetsvoorstel klaar om agenten niet langer voor doodslag te veroordelen.
Het argument voor deze (voorgenomen) maatregelen luidt: de kwetsbare positie van agenten. Omdat zij tijdens hun werk vaker met geweld in aanraking komt, moet je agenten niet dreigen met eventuele vervolging zodra er twijfel over hun optreden ontstaat. Het kan agenten belemmeren om de juiste beslissingen te nemen. Beslissingen die soms binnen enkele seconden worden genomen.
Maar hoe moet je politiegeweld dan beoordelen? Met deze vraag willen wij het voorgenomen wetsvoorstel tegen het licht houden.
Hoe vaak gebeurt dit?
Sociale media en nieuwsberichten staan vol met voorbeelden van agenten die hardhandig optreden. In Rotterdam krijgt een persoon rake klappen, een demente 73-jarige man wordt met een stroomstootwapen op de grond gewerkt en een vrouw krijgt een flinke stomp in het gezicht nadat ze een agent slaat. Vaak zie je maar een klein deel van het incident. Voor een buitenstaander is het lastig te beoordelen of het geweld rechtmatig is of niet. Maar heftig is het wel.
Volgens een artikel van gerenommeerd politie-onderzoeker Jaap Timmer werd in 2010 bij ongeveer zeven procent van alle aanhoudingen geweld door agenten gebruikt. Dat komt neer op zo’n 14.000 gevallen per jaar. En in 98 procent daarvan beoordeelt de politieleiding dat het geweld op de juiste manier is toegepast.
Maar er is een belangrijke kanttekening. ‘Over de beoordeling van politiegeweld bestaat geen systematische gegevensverzameling.’ Dat werd eerder ook al vastgesteld. De formulieren die na een incident van politiegeweld worden ingevuld, worden niet of zelden geanalyseerd op trends of uitschieters. En waar de ene politie-eenheid scherp is op het registreren van incidenten met wapenstok, daar wordt het in een andere regio een stuk minder goed bijgehouden.
Geen wonder dat er mensen zijn die weinig vertrouwen in een rechtvaardige afloop hebben nadat ze gewelddadig met de politie in aanraking zijn gekomen. Wij willen dan ook graag weten hoe politiegeweld op dit moment wordt geregistreerd.
