Zwaar gestutte woningen staan er langs het kanaal. Soms met planken boven een raam of deur, soms zijn hele gevels gestut met dikke zware balken. En enkele huizen zijn zelfs afgezet met hekken. Onbewoonbaar verklaard. 

Roze

En deze schade kun je nog zien vanaf de straat. De meeste schade zie je niet, vertelt Arjan Otter. Hij is zo’n bewoner van een huis dat van buiten prima lijkt. Een karakteristieke woning zoals er meer aan het kanaal staan. Maar binnen toont hij scheuren in de muren, losse wanden, een scheve vloer. Stutten was niet nodig, vertelt hij, want de constructie van z’n woning kan het volgens hem nog opvangen. Maar problemen zijn er wel.

Dus haalde Otter onder ruime mediabelangstelling een roze roller over zijn gevel. Hij volgt daarbij een trend uit Groningen: mensen zetten monumentale panden in het roze, uit protest tegen de schadeafwikkelingen. Want aan het Almelose kanaal klinkt een vergelijkbare klacht als in Groningen; de overheid veroorzaakte schade en weigert die te vergoeden. De burger blijft berooid achter.

Rechter

Wat hier gebeurde kan ook elke Nederlander meemaken. Gemeenten en provincies laten wel eens onderhoud uitvoeren en dat gaat soms mis. Dan is die provincie vervolgens verantwoordelijk voor eventuele schade.

Maar diezelfde provincie mag ook vaststellen wanneer iemand mag claimen, of een claim terecht is en hoeveel vergoeding je dan krijgt. En rond het kanaal zijn burgers lang niet altijd te spreken over de vergoeding die hen wordt voorgehouden. Ook Otter niet, hij zegt dat uit andere onderzoeken veel hogere schade blijkt dan de provincie inschat. Toch moet hij het doen met wat de provincie bepaalt. “De slager keurt zijn eigen vlees”.

Dit is inderdaad hoe het nu gaat in Nederland, zegt Herman Bröring, hoogleraar bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Als jij schade hebt aan je eigen huis, is dat in eerste instantie je eigen verantwoordelijkheid. Ook als bijvoorbeeld een gemeente een parkeergarage bouwt naast je huis en je daardoor verzakkingen krijgt. Of een metrolijn bouwt, zoals we in Amsterdam hebben gezien.”

Is iemand anders de veroorzaker van je schade, zoals de overheid, dan moet jij dat als gedupeerde aantonen. En als je er niet uitkomt met de overheid dan wordt het dus de rechter. “Dit betekent dat je een apart rapport moet laten opstellen door een specialist. Je moet meestal een advocaat inhuren.” Hij schat in dat je zeker 5000 euro - en vaak meer - kwijt bent om een zaak te starten. Als het een civiele procedure wordt, dan bestaat zelfs het gevaar dat je ook de kosten van de tegenpartij erbij krijgt als je verliest. Dat maakt dat burgers het vaak toch maar proberen met de provincie rond te krijgen.

Subsidie

En zo zitten burgers vast. De provincie zegt echter juist ruimhartig te ondersteunen. Alle schade wordt vergoed als dit door de provincie is veroorzaakt, aldus Overijssel. En er zijn zelfs al bewoners uitgekocht, de provincie kocht hun volledige schadehuis op.



Er is alleen discussie wannéér de provincie zichzelf schuldig acht. Van de 404 schadewoningen kreeg bijna de helft geen schadevergoeding, zo blijkt uit cijfers van dezelfde overheid. Deze bewoners kregen een lager bedrag (subsidie) toegekend, omdat de Overijssel wel wil helpen maar de oorzaak niet op zich wil nemen.

En dat blijft de strijd. Heb ik dan zelf mijn huis laten verzakken?, verzuchten sommige gedupeerden. Ook bij Otter werd deels schade erkend. De bedragen bleven naar zijn mening te laag om te herstellen. Maar hij weet uit de rapporten dat het huis amper meer te redden is. “Daarom heb ik de muren ook maar roze gemaakt. Het moet toch worden gesloopt.”