‘Het vertrouwen is wat aan het wankelen gebracht door de reacties van de GGD en de provincie. Ik krijg het idee dat er helemaal niet wordt gekeken naar de gevolgen voor de gezondheid,’ zo mailt een inwoonster van de kustplaats Wijk aan Zee ons.

Om het wantrouwen en de zorgen van inwoners weg te nemen organiseerden het bedrijf Tata Steel, de betrokken gemeenten, de provincie en de GGD de afgelopen tijd verschillende informatieavonden. Ook deze week was er zo’n bijeenkomst, met als onderliggende vraag van de betrokkenen: ‘Wat kunnen we de inwoners vertellen om ze gerust te stellen?’

Trots op Tata

‘We weten allemaal dat we in een vervuilende omgeving wonen. Maar tegelijk zijn wij trots op het bedrijf Tata Steel en de verbeteringen die gemaakt worden,’ zegt wethouder Dinjens van de gemeente Velsen in zijn openingswoord. Velzen is één van de gemeenten waar het probleem speelt en de woorden van de wethouder zijn een goed voorbeeld van de spagaat waar de regio zich in bevindt.

Aan de ene kant zorgt het bedrijf Tata Steel voor duizenden banen en een enorme economische impuls voor de regio. Anderzijds stoot het bedrijf veel verschillende stoffen uit, waaronder een zogenoemde ‘grafietregen’. Bewoners vinden sinds de zomer steeds vaker een laag stof met daarin granietdeeltjes en andere stoffen op hun auto’s en volgens sommige mensen zelfs in hun huizen. Tata Steel is daarnaast het op twee na grootste vervuilende bedrijf als het aankomt op de CO2-uitstoot in Nederland.

Kan grootschalige industrie nog wel samengaan met wonen en leven in stedelijke gebieden? En maken burgers zich terecht zorgen over hun gezondheid? Wij willen graag onderzoek doen naar dit dilemma. Op de informatiebijeenkomsten kan niemand, ook de provincie en GGD niet, een eenduidig antwoord geven op de vraag over de volksgezondheid. Uit het tot op heden bekende onderzoek naar de uitstoot van het bedrijf, blijkt niet dat er een heel groot risico is voor de gezondheid. Maar dat stelt mensen niet gerust. Inwoners uit de regio nemen als voorbeeld van hun ongerustheid allemaal doeken vol met zwarte stof mee.

Provincie in actie

Om tegemoet te komen aan dat gevoel en om meer te weten te komen over de neerdalende stof, gaat de provincie Noord-Holland nu bij mensen in de tuin meetinstallaties neerzetten. ‘We werken goed samen met Tata Steel. Maar het toezien op het naleven van de regels en het beschermen van de volksgezondheid is vooral een overheidstaak,’ aldus provinciebestuurder Adnan Tekin (PvdA) die als gedeputeerde verantwoordelijk is.

Naast de metingen van de provincie, onderzoekt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) of de uitstoot op lange termijn schadelijk is en geeft de GGD geeft huis-, tuin- en keukenadviezen over wat burgers moeten doen. En om het nog ingewikkelder te maken is er dan nog de omgevingsdienst: een onderdeel van de provincie die gaat over vergunningen voor bedrijven, die moet controleren of alle regels worden nageleefd door Tata Steel.

En de gemeenten waar mensen wonen? Die kunnen niet zo heel veel, want de provincie is uiteindelijk de verantwoordelijke overheid in dit soort situaties. Voor de inwoners van de omgeving wordt het door de versnipperde rolverdeling niet duidelijker. Alle partijen doen hun best om aan te tonen en te vertellen dat wat er nu bekend is over de uitstoot van het bedrijf niet schadelijk is. Maar aan het eind van iedere informatiebijeenkomst kijken inwoners elkaar nog steeds aan met de vraag: ‘Moeten wij onze kinderen hier laten opgroeien?’