In de Verenigde Staten is het aantal jongeren dat een e-sigaretten rookt explosief toegenomen. Het gebruik onder studenten en scholieren steeg er volgens Amerikaanse gezondheidsdiensten van 11,7 procent in 2017 naar 20,8 procent in 2018. Artsen en onderzoekers maken zich zorgen dat ook Nederland zo’n epidemie aan jonge vapers te wachten staat.
Onterecht, vindt Emil ’t Hart, woordvoerder van de Esigbond, de vertegenwoordiger van vape stores en leveranciers van vape producten in Nederland. ‘De situatie is hier niet te vergelijken met Amerika.’ We spreken ‘t Hart voor ons onderzoek naar e-sigaretten.
Begrijp je de zorgen van artsen?
‘Als je naar Amerika kijkt, begrijp ik die zorgen van artsen heel goed. Wat daar gebeurt klopt ook niet. Daar hebben de meeste staten totaal geen wetgeving wat betreft e-sigaretten. Als je daar veertien bent, kan je naar een winkel gaan en een e-sigaret kopen. In Amerika is er geen wetgeving over wat er in de liquids aan stoffen moeten zitten. Het is daar een beetje het wilde westen van vroeger. Wij zijn al jaren bezig met extra regels. In Nederland is er zoveel wetgeving dat je je daar niet druk over hoeft te maken. Het wordt jongeren hier door alles en iedereen lastig gemaakt om e-sigaretten te roken.’
Op welke manier?
‘Door een verkoopverbod voor onder de 18 jaar. Al voor de leeftijdgrens in 2016 door de overheid werd vastgesteld, hebben wij al aangegeven dat we een grens van 18 jaar wilden hebben in vape stores en andere winkels waar onze producten liggen. We willen niet dat jongeren roken en ook niet dat jongeren dampen. Jongeren zijn helemaal niet de doelgroep van vape stores en fabrikanten. Wij willen die verstokte sigarettenroker, die dertiger, veertiger en vijftiger als klant. Geloof me, een ventje van zestien die in een vape store komt voor een elektrische sigaret, daar willen we helemaal niet mee bezig zijn.’
U wilt dus geen jongeren aan de e-sigaret hebben, maar alleen verstokte tabaksrokers met de e-sigaret van het roken afhelpen?
‘Als je nooit gerookt hebt, moet je ook niet gaan dampen, want alles wat je tot je neemt wat geen zuivere zuurstof is, is schadelijk. Ik begrijp het als je een longarts vraagt of dampen goed is, dat die zegt: ‘Nee, je haalt smaakstoffen binnen en propyleenglycol’. We zeggen niet dat het gezond is, maar bij normaal gebruik van een e-sigaret is daar nog nooit iemand aan doodgegaan. Er zijn miljoenen mensen aan het dampen over de hele wereld en er wordt voortdurend de indruk gewekt dat het een heel schadelijk product is.’
Wat gebeurt er als vape stores toch aan jongeren onder de achttien hun producten verkopen?
‘Heftige boetes. Het begint vrij onschuldig met 450 euro boete en als dat nog een keer wordt geconstateerd wordt de winkel gesloten. De NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, red.) doet regelmatig leeftijdschecks door mysterieshoppers in te zetten. Als iemand van 19 binnenkomt is de winkelier verplicht te vragen naar een ID. Je moet je tot je 21ste kunnen legitimeren om dat soort producten te kunnen kopen. Wij willen dat als branche zelf ook gaan doen, puur om te checken dat winkels zich aan de regels houden.’
De verkoop in vape stores is verboden onder de achttien, maar via internet kunnen jongeren toch makkelijk aan hun dampproducten komen?
‘Als het goed is, is er wel een leeftijdscheck. PostNL heeft een service dat ze een leeftijdscheck doen aan de deur. Op moment dat het overhandigd wordt moet degene die tekent laten zien dat hij 18 jaar of ouder is. Maar laat ik het zo zeggen: als de jeugd creatief is dan kunnen ze natuurlijk alles kopen.’
Een veelgehoord verwijt van artsen en onderzoekers is dat de lekkere zoete smaakjes, die als liquid te koop zijn, pure marketing zijn om jongeren aan het dampen te krijgen.
‘De misvatting is dat die smaakjes worden gemaakt om jongeren aan te trekken. Er wordt vaak naar de industrie gewezen dat die fruitsmaakjes maken om jongeren te prikkelen. Dat is absoluut niet waar. Wij doen dat om de verstokte roker een prettiger product te geven. Volwassenen kiezen juist vaak voor smaakjes zoals een banaan, watermeloen of een aardbei als ze aan het afbouwen zijn van hun rookverslaving. Ze beginnen met nicotine en tabakssmaak, bouwen dan die nicotine af, vaak naar 3 of 0 procent en stappen dan ook van de tabakssmaak af.’
Er bestaan zorgen bij artsen als jongeren eenmaal met de e-sigaret beginnen dat dat een opstap kan zijn naar tabak roken. Hoe kijkt u daarnaar?
‘Daar is al veel onderzoek naar gedaan, maar nergens is uitgekomen dat dat ook echt zo is. Waarom zou dat ook zo zijn? Volgens mij gaat het bij pubers meer om experimenteren dan dat het echt een opstap is naar roken. Ik kan me niet voorstellen dat iemand naar een slechtere gewoonte gaat overstappen die duurder en schadelijker is.’
