“Onze focus ligt op transportbedrijven die er een zooitje van maken. Wij richten ons toezicht op die plekken waar het nodig is. En slimmere manieren van controleren, bijvoorbeeld digitaal.” We spreken Mark van der Ham, teamleider Goederenvervoer Weg bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Ook al geven veel truckers aan weinig gecontroleerd te worden, volgens de ILT is de handhaving op orde: “We doen ook bedrijfscontroles en dat is niet zo zichtbaar.”
De ILT handhaaft onder meer de rij- en rusttijdenwet: de wet die voorschrijft hoe lang je als vrachtwagenchauffeur mag rijden en hoe lang je moet pauzeren. De controles van de ILT daarop zijn zichtbaar en onzichtbaar. Van der Ham legt uit: “De zichtbare controles zijn wegcontroles waarbij de weginspecteurs wagens van de weg halen: zijn er overtredingen op dat moment? Daarbij gaat het om de verkeersveiligheid. Heeft een chauffeur bijvoorbeeld te lang achter elkaar gereden of te weinig rust gehad? Daar zien we op toe.” Dat gebeurt door het uitlezen van de tachograaf, een registratiesysteem dat in iedere vrachtwagencabine zit.
Daarnaast zijn er ook (onzichtbare) bedrijfscontroles, waarbij bij een bedrijf ter plekke de administratie wordt gecontroleerd. Zowel de wegcontroles als de bedrijfscontroles zijn ‘risicogestuurd’. De ILT heeft transportbedrijven op de korrel die de regels niet (altijd) naleven. “Onze controles zijn toegespitst op daar waar het nodig is. Als voorbeeld: een bedrijf dat kleine overtredingen maakt, dat vinden wij minder belangrijk dan een bedrijf dat structureel overtredingen pleegt of zelfs fraude pleegt.”
Rijtijden overschreden
Van veel vrachtwagenchauffeurs horen wij dat de voorgeschreven rijtijden weleens worden overschreden, onder meer onder druk van een strakke planning of omdat ze geen parkeerplek kunnen vinden. Veel truckers geven aan: ik word vrijwel nooit gecontroleerd door de ILT in Nederland. In landen zoals Duitsland en Frankrijk vormt een mogelijke controle een grotere bedreiging, zo horen we van chauffeurs.
Europese norm
Dat kan ook kloppen als je naar de cijfers kijkt. Er is een Europese handhavingsrichtlijn voor de rij- en rusttijdenwet waarin de minimumniveaus zijn vastgelegd voor controles: minimaal drie procent van de dagen die zijn gewerkt door bestuurders van voertuigen moet aan een controle worden onderworpen. Uit de meest recente cijfers (2018) blijkt dat Nederland, samen met Griekenland en Malta die norm niet haalt. Ter vergelijking: het percentage van gecontroleerde gewerkte dagen in 2015-2016 bedroeg in Frankrijk 11,9 procent, in Duitsland 11,4 procent en in Nederland 2,2 procent.
Genoeg mankracht en slimmer controleren
Mark van der Ham reageert: “Het is ook voor een deel interpretatie. Wij controleren op andere manieren dan dat andere lidstaten doen. Daarnaast staat ILT voor gedragsverandering: wij proberen het gedrag van de onder toezicht staande te veranderen. Dat kan niet alleen gehaald worden door aantallen controles, we willen kwaliteit leveren in ons toezicht.” Het gaat dan vooral om het gedrag van de ondernemer, zo zegt hij. “Wij zien dat chauffeurs soms onder druk worden gezet door hun baas om overtredingen te plegen. We willen als ILT goed werkgeverschap bevorderen.”
Moet er daarom niet meer worden gecontroleerd? “Ja. Daarom zijn wij bezig om ons digitale toezicht meer te gaan vormgeven.” Van der Ham doelt op een systeem waaraan de ILT werkt om tachografen op afstand uit te gaan lezen. “Zodat we straks alle data binnenkrijgen van alle bedrijven en beter kunnen zien waar de overtredingen plaatsvinden. Juist die werkgevers kunnen we erop aanspreken dat ze goed werkgever moeten zijn. Op dit moment loopt er een aantal pilots en we hopen dat volgend jaar verder uit te breiden. Dan gaan bedrijven merken dat de ILT op andere manieren toezicht gaat houden.”
Van der Ham benadrukt dat het er meer om gaat wat je uit de inspecties haalt: “Ik heb liever tien goede inspecties dan twintig waarbij we niks vinden.”
“De verantwoordelijkheid van het toezicht dat je krijgt ligt bij de bedrijven: als jij alles netjes doet zie je ons nooit en als dat niet zo is dan zie je ons vaker. Ik denk niet dat er zoiets bestaat als honderd procent toezicht, net zoals honderd procent veiligheid niet bestaat. Alle fraude opsporen is een utopie, maar wij focussen ons op bedrijven die er een zooitje van maken.”
Beste van Europa
Tot slot zegt Van der Ham: “De kwaliteit van controle als het gaat om tachograaffraude en zware overtredingen is in Nederland heel hoog. Wij denken echt dat de Inspectie Leefomgeving en Transport op dat vlak de beste inspectiedienst van Europa is.”
