Zelf sta ik ook dagelijks bloot aan verleidingen. Het is maandagavond, 18.00 uur, station Hilversum. Het duurt nog ruim een uur voordat ik thuis ben, ondertussen lonken de broodjes kroket, versgebakken croissantjes en Tony Chocolony’s. Elke dag loop ik er langs en elke dag twijfel ik of ik wat zal halen. Voor ons onderzoek Overgewicht ga ik langs bij hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell.

‘Alles wordt uit de kast getrokken om mensen te verleiden tot het kopen van voedsel,’ vertelt hij. ‘Marketeers vragen zich af: ‘Hoe krijg je mensen zo ver als ze al vol zitten, om toch nog iets te eten?’ We hebben een voedselsysteem gecreëerd dat gebaseerd is op winstmaximalisatie en niet op gezondheid,’ legt Seidell uit. ‘Voedingsmiddelen worden op zo’n manier gemanipuleerd, qua prijs, beschikbaarheid, gemak en smaak, dat het onweerstaanbare producten worden. Vol zout, vet en suiker.’

Maatregelen tegen overgewicht

Het percentage mensen met overgewicht stijgt razendsnel, net als het aantal publieke eetgelegenheden. We worden overal verleid om ‘wat lekkers’ te halen: op stations, bij de benzinepomp en zelfs in ziekenhuizen staan vitrines met taartjes tentoongesteld. ‘We moeten terug naar het obesitasniveau van 1995,’ stelt staatssecretaris Blokhuis in zijn preventieakkoord. Toen had nog ‘maar’ 35 procent van de Nederlanders overgewicht. ‘Dit is ambitieus, gezien de huidige stijgende trend’, geeft Blokhuis in zijn preventieakkoord toe. Tal van maatregelen moeten ervoor zorgen dat Nederland gezonder wordt: de leeftstijlcoach, gezonde schoolkantines, en een nieuw voedselkeuzelogo.

‘Waarom is er op zoveel plekken ongezond eten te krijgen?’

Volgens Seidell is het een mooi begin, maar is er veel meer mogelijk. ‘Als je Nederland wil beschermen tegen overstromingen, probeer je dat ook niet met één zandzak. Je moet dus meerdere maatregelen treffen om dit probleem aan te pakken, en op meerdere plekken. Het ministerie vraagt mij ook om mee te denken en vraagt dan ‘welke vijf zandzakken zullen we kiezen?’. Dat heeft geen zin, je moet er vijfhonderd kiezen!’

Daarnaast denkt Seidell dat er drastischer maatregelen nodig zijn om Nederland te redden van de obesitasproblematiek. ‘Je zou het aanbod sterk moeten verminderen. Waarom is er op zoveel plekken ongezond eten te krijgen? In een ziekenhuis zijn bijna alleen maar saucijzenbroodjes en appelflappen te krijgen. Een school kan toch best zonder snoepautomaat? En de supermarkt kan producten op zo’n manier aanprijzen, dat mensen een gezondere keuze maken. Maak het voor consumenten aantrekkelijk om een gezondere keuze te maken, daar is winst te halen.’

Maak de gezonde keuze aantrekkelijker

‘Je zou verregaande maatregelen moeten nemen’, gaat Seidell verder. ‘Zorg dat het produceren en consumeren van gezonder eten aantrekkelijker wordt. En maak ongezond eten duurder in de keten, niet bij consument. Subsidieer lage inkomens door ze gratis lid te maken van de sportclubs, en zorg dat die sportclubs niet afhankelijk zijn van de inkomsten van een ongezond aanbod in de kantine. Maak de ongezonde voedselkeuze onaantrekkelijker door ze duurder en minder beschikbaar te maken. En subsidieer daarmee het goedkoper maken van de gezondere keuze.’

Betutteling

Seidell vertelt dat staatssecretaris Blokhuis het best met hem eens is: ‘Maar dat het ingrijpen in de keuze en prijs van voedsel impopulaire maatregelen zijn die niet in één keer getroffen kunnen worden. ‘Politiek en maatschappelijk is er nog weinig draagvlak voor. Veel mensen vinden het betutteling door de overheid. De kroketten krijg je ook niet uit de kantines geweerd. ‘Mogen we dan helemaal niks meer zelf beslissen?’ zijn de reacties dan.’

Seidell heeft wel een tip om al die verleidingen te weerstaan, bijvoorbeeld tijdens de avondspits. ‘Ga niet onvoorbereid op pad en wapen jezelf met een gezonde snack in je tas.’