Jehovah’s Getuigen, bekend van leden die langs deuren gaan om het geloof te brengen, hebben strenge regels voor afvalligen. Als iemand uit hun geloofsgemeenschap stapt, roept de organisatie alle leden op nooit meer contact te hebben met die persoon.

Zelfs ouders kunnen dan kinderen niet meer zien. Dit beleid, 'shunning', kan psychische klachten geven met soms zeer ernstige gevolgen. En het werkt als een rem: leden durven er niet meer door te vertrekken of keren na vertrek weer terug.

Een meerderheid in de Tweede Kamer van VVD, D66, SP en Pvda wil nu een einde aan dit drukmiddel, zo zeggen de Kamerleden in een uitzending van Pointer. “Het is een vorm van chantage, het lijkt ook bedreiging in zekere zin”, zegt VVD-Kamerlid Ulysse Ellian. Hij wil dat minister van Rechtsbescherming Franc Weerwind uitzoekt via welke wet dit beleid is aan te pakken. SP-Kamerlid Michiel van Nispen noemt de praktijken walgelijk. Hij stelt dat er desnoods een wetswijziging moet komen.

Vrijheid van godsdienst

Nederland kent vrijheid van godsdienst en dat betekent dat een geloofsgemeenschap eigen leefregels mag opstellen. Maar die vrijheid werkt wel twee kanten op, zegt D66-Kamerlid Joost Sneller. “Het moet ook betekenen dat je de vrijheid hebt er weer vanaf te stappen. Anders is het geen echte vrijheid van religie”.

In sommige landen keerden instanties zich al tegen dit shunning-beleid. In België verbood een rechter het op straffe van geldboetes en Noorwegen trok subsidie op Jehovah's Getuigen in. In beide gevallen is de geloofsgemeenschap een beroep of hoger beroep gestart.

In Nederland deden enkele ex-leden recent aangifte bij de politie en verzamelden handtekeningen van medestanders. Volgens Henri Dahlem, vertegenwoordiger van de groep, zijn er ruim 1000 ondertekenaars. Daar zitten ook anonieme, actieve Jehovah Getuigen bij, zegt hij. 'Die wel willen protesteren, maar durven niet vanwege het grote risico dat ze er dan uitgetrapt worden.'

Jehovah’s Getuigen: we volgen Bijbelse richtlijnen

De Jehovah’s Getuigen – in Nederland naar schatting 30.000 leden groot - bevestigen dat shunning bestaat, maar dat dit is gebaseerd op Bijbelse principes. Het geldt voor leden die zijn gedoopt, en iedere individuele Getuige handelt vervolgens naar zijn of haar persoonlijk religieus geweten, aldus de organisatie. Het Nederlandse hoofdkantoor in Emmen verwijst naar eerdere jurisprudentie waaruit blijkt dat een geloofsgemeenschap dit beleid mag hanteren. Ook is contact tussen actieve leden en uitgesloten leden wel degelijk mogelijk, laat een woordvoerder weten. Dat kan voor wie aangeeft te willen terugkeren en berouw toont.

Wie dus niet wil terugkeren verliest levenslang contact, zelfs met directe familieleden, zeggen ex-leden hierover in de tv-uitzending. Ze wijzen erop dat het ertoe leidt dat mensen soms zelfs uit het leven stappen. De uitgesloten leden vragen niet om een verbod op Jehovah's Getuigen zelf, maar enkel op dit sociaal doodverklaren. Het ministerie voor Rechtsbescherming zegt voor 1 juni met een reactie te komen op dit verzoek.

De uitzending van Pointer ‘Jehovah’s straf’ is te zien op zondag 20 maart om 22:10 uur op NPO2.