Aan de rand van het centrum van de stad Alkmaar ligt het stadspark Alkmaarderhout. Het leefgebied van de bosuil, de groene specht en de rosse vleermuis. Allemaal beschermde diersoorten. Maar hun woning is niet meer veilig. Het plaatselijke ziekenhuis moet uitbreiden en dat gaat mogelijk ten koste van het park. Wij vragen ons af of de beschermde status van de dieren de bouw van het ziekenhuis tegenhouden?
Het stadsbos wordt in de volksmond gewoon De Hout genoemd. Het is het oudste stadspark van Nederland. De eerste aanplant ‘ter aanleg van een wandelgebied langs beboomde wegen’ dateert uit 1607. De gemeente stelt 8000 vierkante meter bos beschikbaar zodat het nabijgelegen Noordwest Ziekenhuis Alkmaar kan uitbreiden. De bouw gaat 17 jaar in beslag nemen.
Johan Bos, oprichter van actiegroep Red de Hout, vindt het bespottelijk dat de gemeente deze beslissing heeft genomen. Vooral omdat het park deel uitmaakt van het beschermde stadsgezicht ‘Westerhoutkwartier’. Hij vreest voor verstoring van een eeuwenoud natuurgebied. ‘Sommige bomen zijn meer dan 100 jaar oud en die moeten gekapt worden… Een rampzalig idee. De gemeente zegt het te willen compenseren op het ziekenhuisterrein, maar dat is geen openbaar bos. En oude bomen zijn niet te compenseren met nieuwe sprietjes.’
Rapport als alibi
Inmiddels is zijn actiegroep gegroeid naar 3700 leden en heeft Bos al 4000 handtekeningen binnen. ‘Op Facebook zijn we groter dan alle politieke partijen in Alkmaar bij elkaar.’ Het stadsbos is voor veel mensen een plek om te recreëren. Je kunt er samen met de kinderen naar de vogels kijken, hardlopen of gewoon slenteren.’
Bos, zelf journalist en auteur van verschillende natuurboeken, vertelt dat het onderzoeksbureau Sweco in opdracht van de gemeente Alkmaar een rapport heeft geschreven waar ook de gevolgen voor de natuur in zijn beschreven. In dit rapport staat welke bijzondere planten- en diersoorten er in het bos te vinden zijn en of deze beschermd moeten worden. Bos is zeer kritisch over dit rapport: ‘Het onderzoek is onzorgvuldig uitgevoerd. Wat je leest, is niet hoe de natuur behouden kan worden maar hoe het mogelijk is om de natuur te kunnen slopen en de nieuwe natuurwet biedt nu die mogelijkheid.’
In een reactie op het natuuronderzoek schrijft de actiegroep dat het hen opvalt dat er geen ecologen met een universitaire opleiding hebben deelgenomen aan het team van Sweco dat de rapportage heeft geschreven. Bos: ‘Het is moeilijk het natuuronderzoek serieus te nemen. Dit wordt versterkt door het punt dat het onderzoek in de maand december heeft plaatsgevonden. De maand dat de natuur in volledige rust is. Het rapport is met grote haast en met de natte vinger in elkaar geknutseld.’
Beschermde status verloren
In het rapport wordt gemeld dat er verschillende soorten vleermuizen, waaronder de Rosse vleermuis en de Grootoorvleermuis, in het gebied voorkomen. Het zijn beschermde diersoorten. Maar het onderzoeksbureau schrijft dat de bouw geen problemen oplevert voor het leefgebied van deze vleermuizen: ‘Binnen het bereik van het plangebied bevinden zich voldoende alternatieve groenelementen die als foerageergebied kunnen dienen als bomen worden gekapt.’ ‘Met andere woorden’, zegt Bos, ‘moeten de vleermuizen simpelweg een paar andere bomen zoeken… Maar oude bomen, met holten om in te schuilen, worden steeds zeldzamer.’
Ook is in het rapport te lezen dat de daslook, een vrij zeldzame plant uit de lookfamilie, te vinden is in het stadspark. De plant was wettelijk beschermd maar heeft sinds de inwerkingtreding van de Wet Natuurbescherming in januari 2017, de beschermde status verloren. Bos: ‘De nieuwe Natuurwet is een erfenis van voormalig staatssecretaris van Economische Zaken Henk Bleker. Er zijn heel veel planten en dieren die nu niet meer beschermd zijn. De Wet Natuurbescherming zou moeten doen wat de naam suggereert. Het tegenovergestelde is het geval.’
Oude natuur
Bos: ‘Wat zo dramatisch is, is dat we hier rondom Alkmaar leven in een gebied met bollenvelden en grasland. Dit park heeft nog echt oude natuur, oude bomen. Als je van bovenaf zou kijken, is het maar een heel klein stukje grond, maar wel een oase. En zelfs dit kunnen we dus blijkbaar niet uit handen houden van bedrijven. Want ook een ziekenhuis is gewoon een commercieel bedrijf.’
De strijd gaat door. Johan Bos geeft niet zomaar ‘zijn’ geliefde bos op. Hij is vogelaar en gaat regelmatig met zijn verrekijker het park in om te zoeken naar de groene specht of de bosuil. ‘Die is heel erg moeilijk te zien, want die weet heel goed hoe hij zich moet verstoppen voor zijn grootste vijand: de mens. Als je hier net voor de schemering loopt, hoor je de vogels zingen. Het is zo prachtig.’
Tuinier natuur
Economisch gaat het Nederland weer voor de wind. Het nieuwe kabinet heeft weer geld om uit te delen. Maar volgens Bos is het maar de vraag of er geld wordt gestopt in de natuur. Bos: ‘We offeren altijd natuur op voor een bedrijventerrein maar het is bijna nooit andersom. Nederland is een ecologisch rampgebied. We hebben de meeste natuurrapporten maar de minste natuur van de wereld. Bioloog Midas Dekkers schreef ooit dat we niet onze handen uit de mouwen moeten steken maar juist handen in de mouwen moeten houden. Onze natuur is ‘tuinier natuur’. Alles is aangelegd en bedacht. En juist van dit park, wat ooit ook door mensen is gemaakt, maar waar nu de natuur al 400 jaar mocht groeien, moet je afblijven.’
Reactie
We hebben de ecoloog van het onderzoeksbureau Sweco gebeld om een reactie. Dit verzoek staat nog uit en hun reactie zullen we later publiceren.
