Als de helft van alle koeien in Gelderland zou worden vervangen door geiten, heeft de provincie dan aan haar klimaatdoelstellingen voldaan? CDA’er Peter Drenth zei het in het Gelderse lijsttrekkersdebat. Zijn uitspraak klopt niet, en is onrealistisch.
Dit blijkt uit onderzoek van het AD, Nieuwscheckers en Pointer.
Bron van de bewering
"Als ik de helft van de koeien in Gelderland ga vervangen door geiten heb ik aan al mijn vraagstukken rondom klimaat en stikstof voldaan, want geiten stoten aanzienlijk minder uit.” Die uitspraak deed de Gelderse CDA-lijsttrekker, en momenteel gedeputeerde Peter Drenth, donderdagavond in het Gelderse lijsttrekkersdebat.
De feiten
Drenth bedoelt met "mijn vraagstukken rondom klimaat en stikstof" het terugdringen van stikstof, methaan en lachgas, zegt zijn woordvoerder bij navraag.
Stikstofminister Christianne van der Wal wil dat in 2030 het hele land 50 procent minder stikstof wordt uitgestoten. Voor heel Gelderland is dat 42 procent. 50 procent geldt ook voor broeikasgassen als methaan, CO2 en lachgas.
Harde getallen over de uitstoot per koe of geit heeft hij zo niet, zegt Jan Dijkstra, universitair hoofddocent diervoeding van de Wageningen University & Research (WUR). Maar hij vergelijkt voor ons op de achterkant van een sigarendoosje de uitstoot van melkkoeien met die van melkgeiten. Een puur theoretische oefening, zegt hij. "Een geit weegt zo’n 70 kilo, een koe 700. Een geit geeft 3 liter melk per dag, een koe zo’n 30. Dat betekent ook dat een geit, ik schat, tien keer minder eet dan een koe. Beide dieren zijn herkauwers en produceren methaan in de voormagen. Bij een geit is dat dan minder dan bij een koe. Het betekent ook ruwweg 90 procent minder ammoniak uit urine en mest.”
Het komt redelijk overeen met de cijfers die WUR-onderzoekers gebruiken als het gaat om de uitstoot van beide dieren. Bij een melkkoe is dat gemiddeld 145,6 kilo stikstof per jaar, bij een geit 14,7 kilo. Grofweg een tiende dus.
Een koe stoot per jaar 135 kilo methaan uit. Daarbovenop komt nog ruwweg 35 kg methaan uit mest. Bij geiten wordt dat nog onderzocht. Dijkstra schat die op 20 kilo uit dier en mest samen. Dat is ongeveer een negende van dat van een koe.
Simpel gezegd betekent de helft van de koeien vervangen door geiten dat van die helft van de stikstofuitstoot maar 10 procent overblijft. "Dan gaat er dus 45 procent van het totaal af”, zegt Dijkstra. "De hoeveelheid stikstof moet landelijk met 50 procent worden teruggebracht. Dat gaat ons dus een heel eind in de richting brengen.” Voor methaan is dat percentage nagenoeg hetzelfde, ook een aanzienlijk deel van de doelstelling voor broeikasgassen.
Toch zal het voor de doelen van Gelderland niet voldoende zijn. Het rekensommetje gaat namelijk alleen over de uitstoot van koeien. En koeien zorgen maar voor ongeveer 60 procent van de uitstoot die komt uit de landbouw. De landbouwsector is op zijn beurt slechts voor 60 procent verantwoordelijk voor de Nederlandse stikstofuitstoot, zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
De werkelijkheid is bovendien iets minder simpel dan Dijkstra’s rekensom. Een melkkoe eet veel meer dan een koe voor vleesproductie, zegt hij. Een vleesrund scheidt ook minder uit. En meer dan de helft van de Gelderse koeien en kalveren (516.048) groeien op om op ons bord te belanden. Slechts 229.485 geven er melk. Het is ook nog de vraag welke koeien Drenth vervangt en hoeveel minder uitstoot dat oplevert.
Daar komt nog bij dat de gevolgen groot zouden zijn voor onze inkomsten en voedselvoorziening, ook landelijk. Een geit geeft veel minder vlees en ook minder melk dan een koe, en bijna een kwart van de Nederlandse melk- en vleesrunderen (905.648) leeft in Gelderland.
Volgens de Nederlandse Zuivelorganisatie NZO wordt tweederde van onze melk geëxporteerd en wordt 60 procent van wat we verdienen aan vlees verdiend met export. Dat zal minder worden. Met minder koeien zullen er in Nederland ook minder zuivelproducten of vlees en dus minder voedsel in de schappen liggen. ,,De melk zal duurder worden en er moeten veel stallen worden omgebouwd. Het is dus ook onhaalbaar”, zegt Dijkstra.
Moet de voedselproductie van de helft van de melk- en vleesrunderen door geiten worden vervangen dan moeten er niet 450.000 geiten bij komen in Gelderland, maar 4,5 miljoen. Dat zijn er 7 keer zo veel als er nu in heel Nederland leven.
Het is dan ook geen plan dat Drenth wil doorvoeren, zegt hij in reactie: "Er zit een moratorium op de uitbreiding van geitenhouderijen en het is ook niet gewenst. Ik heb het zo gezegd omdat ik juist wilde aangeven dat simpele oplossingen niet werken. Het is een debat en dat zet je dingen scherper neer.”
Oordeel
Rekenend met enkele eenvoudige aannames en ronde getallen klopt de uitspraak van Drenth niet. In praktijk is het bovendien onhaalbaar en onrealistisch.
Bronnen
Het Gelders verkiezingsdebat https://www.youtube.com/live/au1Sa7V4KFc?feature=share&t=4748
CBS https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/83922NED/table?dl=7A4C6
Uitstootcijfers melkvee, WUR https://www.wur.nl/nl/show/excretieforfaits-melkvee_actualisatie-2021.htm
Advies uitstootcijfers geiten, WUR
Methaanuitstoot uit melkvee- en geitenstallen https://www.wur.nl/nl/project/meten-van-methaanemissies-uit-melkvee-en-geitenstallen.htm
Uitlaatgassen koe https://edepot.wur.nl/135067#:~:text=Elke%20koe%20stoot%20per%20dag,bedrijven%20scoren%20gemiddeld%20320%20gram
Landbouw en klimaatverandering Gelderland https://edepot.wur.nl/406775
Uitvoeringsagenda Gelderse Maatregelen en Stikstof 221-2025 https://gelderland.stateninformatie.nl/document/10403266/3/PD_-_Bijlage_1_Uitvoeringsagenda_GMS_2021-2025_%28PS2021-555%29
Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied https://open.overheid.nl/documenten/ronl-957152a40e305ec279cee2f0104e86013339b9c1/pdf
Factcheck-marathon
Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van Pointer, Nieuwscheckers, het AD en aangesloten regionale titels in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen.
