Joost Eerdmans, lijstrekker van JA21, zei zondagavond in het lijsttrekkersdebat van RTL dat er "per week nog steeds 1000 asielzoekers" Nederland binnenkomen. Klopt dat? Op dit moment wel, maar het geeft geen eerlijk beeld van het hele jaar.
Het was een felle interruptie van Joost Eerdmans toen CDA-leider Henri Bontenbal een pleidooi hield voor de veelbesproken spreidingswet, die de opvang van asielzoekers evenwichtiger over Nederland moet verdelen. "Er is ons verkocht dat die spreidingswet zou komen omdat de instroom zou dalen, maar die instroom zit nog steeds op 1000 per week. We maken van heel Nederland één groot azc”, aldus Eerdmans na iets meer dan een uur in het lijsttrekkersdebat.
De claim
Volgens de leider van JA21 (momenteel tussen de 10 en 14 zetels in de peilingen) komen er dus elke week 1000 asielzoekers Nederland binnen. Klopt dat?
Eerdmans baseert zich waarschijnlijk op cijfers van het ministerie van Asiel en Migratie. Dat ministerie stuurt elke week een email rond met de instroomcijfers van de afgelopen week.
Wie de mails van de afgelopen 2 weken erbij pakt, ziet dat Eerdmans exact het cijfer van het ministerie gebruikt: in de weken 41 en 40 was de instroom 1000 asielzoekers per week. In week 39 was de instroom 1100, in week 38 was het 1000. Het zijn wel direct de enige weken dit jaar dat dat cijfer klopt.
Nuances
Bij die cijfers zijn wel wat nuances te plaatsen. Zo geeft de instroom van de laatste vier weken geen evenwichtig beeld over het hele jaar. Uit de cijfers blijkt dat zich de afgelopen jaren in de herfst (september en oktober) vrijwel altijd meer asielzoekers in Nederland (en andere landen in Europa) melden, dan in de rest van het jaar. Die traditionele herfstpiek heeft te maken met de betere reisomstandigheden in de zomermaanden. Dan piekt doorgaans het aantal asielzoekers dat per boot de overtocht vanuit landen als Libië over de Middellandse Zee maakt.
Wie naar de cijfers in de mails van het ministerie kijkt ziet dat in geen enkele andere week in dit jaar 1000 asielzoekers zich in Nederland hebben gemeld. Tussen de weken 23 en 37 ging het iedere week om 800 tot 900 asielzoekers. In de weken 1 tot en met 23 varieerde het aantal tussen 600 en 800. En in de weken 42 tot en met 52 van het vorige jaar lag het instroomcijfer één keer op 1000, de andere weken lag het daaronder.
Minder asielzoekers
Het totaal aantal asielzoekers dat zich in Nederland meldt, ligt dit jaar sowieso minder hoog dan in 2024 en 2023. Ter vergelijking: in week 42 in 2023 (ook in de herfst dus) deden 1500 mensen een asielaanvraag. In week 43 van 2021 waren dat er 1600. Tijdens de grote asielcrisis in de herfst van 2015 (toen miljoenen Syriërs op de vlucht sloegen voor de burgeroorlog in dat land) kwamen er soms wel 4200 aanvragen in één week binnen.
Er is nog een nuance bij het cijfer van 1000 asielzoekers per week. In de mails van het ministerie staat dat dat cijfer is gebaseerd op "eerste asielaanvragen, herhaalde asielaanvragen, hervestiging, herplaatsing en nareizigers". In het cijfer zitten dus ook mensen die al eerder een asielaanvraag hebben gedaan, maar dat nog een keer doen: een herhaalde aanvraag. Zij zijn dus mogelijk al in Nederland. Het gaat daarbij echter maar om een klein deel van het totaal aantal aanvragen, zo’n vier procent.
Nareizigers zijn familieleden van asielzoekers die hier al een verblijfsvergunning hebben gekregen. Gezinshereniging dus. Hun aandeel is wel groot. In september was bijna een derde van het aantal asielzoekers dat naar Nederland kwam een nareiziger.
Mensen vaker afgewezen
Nog een nuance: de 1000 mensen die de afgelopen weken zijn binnengekomen, zullen lang niet allemaal in Nederland mogen blijven. Volgens het ministerie van Asiel en Migratie is het inwilligingspercentage van asielaanvragen sterk gedaald. Dat komt omdat aanvragen op een andere manier worden beoordeeld. Ook werden er enkele maanden geen beslissingen genomen over asielaanvragen uit Syrië, waar de burgeroorlog is geluwd. Inmiddels wordt de situatie in dat land als minder gevaarlijk gezien. "Het gemiddelde inwilligingspercentage lag in voorgaande jaren tussen de 70 en 85 procent. In het eerste kwartaal van 2025 is dit gedaald naar ongeveer 40 procent", aldus het ministerie.
Voor de huisvesting in azc’s maakt dat op korte termijn overigens niet heel veel uit. Asielprocedures duren inmiddels vaak 2 jaar. In die tijd hebben mensen recht op onderdak.
Conclusie: geen eerlijk beeld
De uitspraak van Joost Eerdmans dat er per week "nog steeds 1000 asielzoekers Nederland binnenkomen" klopt, maar het geeft geen eerlijk beeld van het hele jaar. In de herfst liggen de zogenoemde instroom-cijfers altijd hoger, de algemene trend is dat het aantal asielaanvragen in Nederland nu juist lager ligt dan in de afgelopen jaren.
In aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen op 29 oktober maken Pointer, AD en de aangesloten regionale titels, dagelijks een of meer factchecks van uitspraken in de campagne.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
