Het klopt dat sommige huishoudens er na het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek fors op achteruit zullen gaan, maar de waarheid ligt genuanceerder blijkt uit deze verkiezingsfactcheck van Pointer.

Hypotheekrente achterhaald?

Als je een huis koopt met geleend geld van de bank, oftewel een hypotheek, betaal je hier rente over. Je mag deze rente in mindering brengen op je bruto-inkomen, waardoor je minder inkomstenbelasting betaalt. Dit voordeel noemt men hypotheekrenteaftrek. Hoe hoog dit bedrag is, hangt van veel verschillende dingen af: de hoogte van je hypotheek, welke hypotheekvorm je hebt, hoeveel je per maand aflost en de hoogte van de rente.

De hypotheekrenteaftrek bestaat al meer dan een eeuw. Sinds 1893. Er werd met deze subsidie gestimuleerd om een huis te kopen. Sommige economen vinden deze vorm van belastingvoordeel achterhaald en pleiten voor afschaffing van de aftrek. Het zal volgens hen de druk van de oververhitte woningmarkt halen. “In een woningmarkt waar het huizenaanbod zo rigide is, zal elke vorm van vraagstimulering, zoals de hypotheekrenteaftrek, tot hogere huizenprijzen leiden. Dit maakt de toegankelijkheid van de woningmarkt alleen maar problematischer’, vertelde Klaas Knot, econoom en voormalig directeur van De Nederlandsche Bank eerder aan De Volkskrant.

Hier sluit Jasper H. van Dijk, onderzoeksleider bij het Instituut voor Publieke Economie, zich bij aan. "Op dit moment zijn er kopers die zichzelf opzadelen met een hoge hypotheek om in aanmerking te kunnen komen voor een huis”, vertelt Van Dijk. Hij doelt op het gegeven dat mensen graag een woning willen kopen en, mede door de hypotheekrenteaftrek, sneller geneigd zijn een hoger risico te nemen door een hoge lening af te sluiten. Ze weten immers dat ze een deel van de rente terugkrijgen. “Je creëert hiermee huishoudens met hoge schulden, dat maakt de economie kwetsbaar.”

"De hypotheekrenteaftrek afschaffen kan de negatieve effecten van de huidige woningcrisis enigszins verzachten voor bepaalde groepen", zegt Van Dijk. Maar de oplossing van de woningcrisis is volgens hem toch echt veel bouwen. "Al is dat op de lange termijn."

Er zijn ook deskundigen die het onzin vinden dat de woningmarkt toegankelijker wordt als de hypotheekrenteaftrek wordt afgeschaft. “Het verhoogt de netto woonlasten voor kopers, ook als je de opbrengsten via de inkomstenbelasting weer terugsluist”, zegt directeur Taco van Hoek van het Economisch Instituut voor de Bouw tegen De Telegraaf. Volgens het EIB leidt de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek tot minder vraag naar woningen, al is het maar omdat de koopstarters minder kunnen financieren. “Als er tijdelijk minder vraag is en de prijzen dalen worden er echter minder huizen gebouwd, waardoor de prijs uiteindelijk weer goeddeels terugveert”, zegt EIB-directeur Van Hoek.

De claim

Het plan van verschillende politieke partijen om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen, is voor lijsttrekker Dilan Yesilgöz een breekpunt. “Wij gaan niet in een kabinet zitten dat de hypotheekrenteaftrek bij mensen thuis gaat weghalen. Huishoudens leunen er echt op”, vertelt ze bij WNL. “En als het je al met heel veel moeite gelukt is om een huis te kopen en je hebt net je zaken op orde, dan kan het niet zo zijn dat we de hypotheekrenteaftrek gaan afpakken.”

Wat bedoelt de VVD precies? In het verkiezingsprogramma van de VVD staat: “Voor twee jonge, modaal verdienende starters die samen een gemiddeld huis kopen en daarvoor een hypotheek afsluiten, is de hypotheekrenteaftrek zo’n 400 euro per maand.” De VVD gaat met hun rekentool uit van twee starters met een hypotheek van 366.000 euro, tegen een rentepercentage van 3,6 procent. En ja. Voor deze groep klopt de schatting van 400 à 500 euro per maand.

Conclusie: dat ligt genuanceerder

Maar alles hangt af van details, zoals hoeveel rente je betaalt (afhankelijk van onder andere de hoogte van je hypotheek, rentepercentage, resterende schuld), hoe hoog je belastingtarief is (hoeveel belasting je anders had bespaard dankzij die aftrek) en hoe de regeling volgens de partijplannen precies wordt afgebouwd (direct, geleidelijk, compensatie via andere belastingen).

Dat is relevant, want geen enkele partij wil de hypotheekrenteaftrek per direct afschaffen.
Volt is de enige partij die gaat voor een snelle afbouw in de komende kabinetsperiode. D66 en GroenLinks-PvdA kiezen voor een afbouwperiode van 12 jaar. De ChristenUnie voor 15 jaar en het CDA wil er 30 jaar de tijd voor nemen.