Sinds de hervorming van de langdurige zorg zijn zorgverzekeraars, gemeenten en het Rijk verantwoordelijk voor de bekostiging. Omdat die drie verschillende potjes niet goed op elkaar aansluiten, kunnen ouderen in problemen komen met hun thuiszorg als ze zich inschrijven voor het verpleeghuis. Die terugval in uren wordt ook wel ‘de zorgval’ genoemd. Over de gevolgen voor mensen met dementie, maakte De Monitor in december een uitzending.

Minister de Jonge heeft die uitzending duidelijk goed bekeken, want hij kondigt maatregelen aan om de meest heikele problemen die aan bod kwamen te repareren. ‘Ik begrijp dat aan cliënten, hun omgeving en zorgverleners niet goed is uit te leggen dat iemand minder uren zorg krijgt, terwijl de zorgbehoefte is toegenomen’, aldus de minister, die in zijn brief aangeeft gesproken te hebben met de zorgverleners en deskundigen die in de uitzending hun verhaal deden.

Duivels dilemma

In de toekomst krijgen mensen die thuis wachten op een plekje in het verpleeghuis extra zorg, ongeacht hun voorkeur voor een specifiek verpleeghuis. Daarmee lijkt een einde te zijn gemaakt aan het duivels dilemma waarmee ouderen en hun mantelzorgers werden geconfronteerd: snel een plek buiten de eigen regio accepteren, of minder thuiszorg in een vaak moeilijke en kwetsbare periode. Het potje voor de langdurige zorg stond tot nu toe namelijk alleen extra zorg thuis toe als je het eerste het beste verpleeghuisbed dat vrijkomt accepteerde. Omdat er flinke wachtlijsten zijn, bestaat dan het risico dat je dan ver van je mantelzorgers terecht komt.

Tijdens het wachten is voortaan tot maximaal dertien weken extra thuiszorg mogelijk, of mensen nu een voorkeur voor een bepaald verpleeghuis hebben of niet. Ook voor mensen die zich uit voorzorg vast hebben ingeschreven, maar nog niet willen verhuizen, maakt de minister extra geld vrij zodat ze in geval van nood extra zorg kunnen krijgen. ‘Ik verwacht dat beide maatregelen ertoe leiden dat in het overgrote deel van de gevallen de zorgval in uren niet meer zal voorkomen,’ schrijft de minister aan de Tweede Kamer.

Hardere knip

De Jonge heeft dus zijn belofte van afgelopen december ingelost. Maar het systeem met verschillende wetten (en bijbehorende potjes) voor de langdurige zorg blijft wel nodeloos ingewikkeld. In onze uitzending stelde bijzonder hoogleraar ouderenzorg Robbert Huijsman - uitvinder van de term ‘zorgval’ - een simpeler oplossing voor. ‘Ik denk dat we ons moeten afvragen of we niet één van die wetten kunnen schrappen, zo lang je thuis woont doen we het met de wetten die voor de thuiszorg zijn. Ik stel een veel hardere knip voor. De wet langdurige zorg gaan we pas toepassen op mensen die ook daadwerkelijk in dat verpleeghuis zijn.’

Dat het stelsel zelf ook onder handen genomen zal moeten worden, erkent minister De Jonge. Die verbouwing is alleen een stuk complexer en vereist wetswijzigingen. De komende periode zal de Tweede Kamer daarover nader worden geïnformeerd.