‘Bodem zakt meer dan verwacht door droogte’, kopte de Volkskrant in november vorig jaar. En ook andere kranten pakten uit met nieuws over verzakte huizen en scheuren in de muren. Oorzaak: de extreem droge zomer van 2018. Kamerleden Henk Nijboer en Gijs van Dijk (beiden PvdA) besloten Kamervragen te stellen. Verantwoordelijk minister Van Nieuwenhuizen benadrukt in de beantwoording dat huis- en grondeigenaren een eigen verantwoordelijkheid hebben.
Maar zij voegt hieraan toe: ‘Als de schade wordt veroorzaakt door onrechtmatig handelen door de overheid, dan kan de benadeelde het betreffende overheidsorgaan aansprakelijk stellen via de civielrechtelijke weg.’
In ons onderzoek ‘Verzakte huizen’ bekijken we wie er verantwoordelijk is voor de schade die ontstaat als je huis verzakt. Honderden huizen in Nederland zitten sinds de extreem droge zomer met scheuren en zelfs verzakkingen. Duidelijk is dat de bodemdaling beïnvloed wordt door de dalende grondwaterstand.
Van Dijk en Nijboer willen onder meer van de minister weten wat mensen moeten doen die schade ondervinden door bodemdaling. Kunnen zij waterschappen en andere overheden aansprakelijk stellen?
Daarop zegt de minister dat de bodemdaling natuurlijke oorzaken kan hebben: bijvoorbeeld door inklinking van de bodem of het uitzakken van grondwater door droogte. Maar ook rechtmatig of onrechtmatig handelen van de overheid kan een oorzaak zijn. Bij rechtmatig handelen kan de gedupeerde een verzoek om nadeelcompensatie indienen bij het betreffende overheidsorgaan. Het gaat hier dan bijvoorbeeld om een waterschap. Als er sprake is van onrechtmatig handelen kan de overheid aansprakelijk worden gesteld via civielrechtelijke weg.
De minister zegt dat huiseigenaren in beginsel wel zelf verantwoordelijk zijn voor de staat van de woning en het perceel. ‘Eigenaren dragen zelf zorg voor een goede staat van gebouwen en treffen in dat kader zelf waterhuishoudkundige en/of bouwkundige maatregelen.’
Waarschijnlijk geen vergoeding in bekende probleemgebieden
In hoeverre wordt schade door bodemdaling gedekt door de verzekeraars? Het Verbond van Verzekeraars heeft aan de minister laten weten dat schade door bodemdaling in reeds bekende probleemgebieden meestal niet vergoed wordt. Dat heeft ermee te maken dat er ten tijde van het verstrekken van een verzekering sprake moet zijn van een zogenaamd ‘onzeker voorval’. In gebieden die niet al bekend zijn als probleemgebied hangt het af van de polisvoorwaarden of de schade door bodemdaling wordt gedekt.
Houd de tuin open en groen
Tot slot: wat kunnen mensen zelf doen om te voorkomen dat er schade ontstaat door droogte en een lage grondwaterspiegel? De minister geeft aan dat mensen in overleg kunnen gaan met hun gemeente om te kijken op welke wijze met ‘gericht grondwaterpeilbeheer’ schade kan worden voorkomen. En, zo voegt zij toe: ‘Met het open en groen houden van tuinen en percelen kunnen perceeleigenaren een belangrijke bijdrage leveren aan het vasthouden van water in de bodem en het aanvullen van grondwatervoorraden.’