Meldingen over misstanden in de uitzendsector leiden zelden tot een resultaat. Bij de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid kwamen in 2 jaar 4.098 meldingen binnen over malafide uitzendbureaus. Daarvan werden er ruim 3500 niet onderzocht en slechts in 48 gevallen constateerde de Inspectie een overtreding. De meldingen gaan onder andere over arbeidsuitbuiting, schijnconstructies en illegale tewerkstelling van met name arbeidsmigranten. Dat blijkt uit cijfers over 2018 en 2019 die Pointer via de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) heeft opgevraagd.
Nauwelijks grip op uitbuiting arbeidsmigranten door uitzendbureaus
Het gaat soms om ernstige signalen: "Elke donderdag of vrijdag stort de eigenaar geld op de rekening van werknemers, zij moeten dit opnemen en teruggeven aan de eigenaar, hij geeft de werknemers dan contant 250 euro. Er wonen veel werknemers in één huis met 3 of 4 personen per kamer. Werknemers slapen zelfs in de woonkamer."
Meldingen komen van arbeidsmigranten zelf, maar ook van mensen die op afstand een misstand signaleren. "Ik ben een medewerker bij een administratiekantoor en heb dagelijks te maken met uitzendkrachten van verschillende uitzendbureaus. Deze uitzendbureaus plegen belastingfraude en financiële fraude."
Bedrijven die we beboet hebben gaan failliet of zijn niet meer traceerbaar
In totaal leidden slechts 477 van de ruim 4.000 meldingen tot een onderzoek. In 154 gevallen sloot het onderzoek zonder resultaat. Er lopen op dit moment nog 178 onderzoeken. Duidelijk is dat de meeste meldingen nooit tot een zaak komen.
"Je ziet dat het nu heel eenvoudig is om een uitzendbureau op te richten. Dan is het dweilen met de kraan open", zegt Nicolette Kieft, programmamanager bij de directie Toezicht van de Inspectie. Sinds 1998 geldt voor uitzendbureaus niet langer een vergunningsplicht. Het ontbreken van drempels leidde tot een wildgroei aan uitzendbureaus, concludeerde het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van Emile Roemer vorig jaar.
In totaal zijn er zo'n 14.000 uitzendbureaus in Nederland. Per jaar komen er volgens de Inspectie vierduizend tot vijfduizend bedrijven bij en verdwijnen er zo'n drieduizend. De vluchtigheid in de sector maakt handhaven moeilijk. "Bedrijven die we beboet hebben gaan failliet of zijn niet meer traceerbaar, er wordt snel een nieuw bedrijf opgericht of personeel wordt heen en weer geschoven tussen verschillende bedrijven", zegt Kieft.
Lees ook de special die we voor dit onderzoek hebben gemaakt:
Van de markt halen
Bij de Inspectie is bovendien maar een heel klein deel van de uitzendsector überhaupt in beeld. “We gaan er nu van uit dat we ongeveer 1 procent kunnen bereiken. Dat is de dekkingsgraad, hoeveel werkgevers wij ook echt bereiken tijdens onze onderzoeken of op andere manieren”, zegt Kieft. Dankzij investeringen van het kabinet wordt die dekking uitgebreid naar 2 procent in 2023. Dat betekent dus dat 99 procent van de uitzendbureaus nu buiten het zicht van de inspectie opereert.
Emile Roemer, voorzitter van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, vindt dat de Inspectie adequaat moet kunnen optreden. “Uitzendbureaus die er een zooitje van maken moeten gewoon van de markt gehaald worden. Dat staat heel uitvoerig beschreven in mijn advies. Als ze (de Inspectie, red.) misstanden zien, dan moeten ze ook handvatten hebben om daadwerkelijk in te grijpen en die bedrijven van de markt af te halen”, laat Roemer aan Pointer weten.
Meer weten over de omstandigheden voor arbeidsmigranten in Nederland? Luister zondag om 19.00 uur naar Pointer op NPO Radio 1 en kijk aanstaande maandag om 22.15 uur naar Pointer op NPO2.
