De biologisch psycholoog richtte in 2001 het instituut Brainclinics op, waar onder andere internationaal onderzoek wordt gedaan naar neurofeedback bij ADHD. Twee jaar geleden publiceerde Arns, verbonden aan de Universiteit Utrecht, de resultaten van een internationale studie naar de effecten van neurofeedback bij meer dan 500 kinderen met ADHD. “Zes maanden na beëindiging van de behandeling waren de effecten niet minder dan bij behandeling met medicatie”, zo meldt het persbericht. Kan neurofeedback ADHD bij kinderen genezen? Arns: “Genezen is een groot woord, er treedt wel verbetering op”.

Hoe werkt het? Arns: “Bij neurofeedback meet je hersenactiviteit en door in real time terugkoppeling te geven, vindt er binnen de hersens een leerproces plaats. Net als bij fietsen. Je ouders zeiden niet: “Je moet die spier aanspannen”. Dat leer je door vallen en opstaan. En je verleert het nooit meer. Het principe van neurofeedback maakt gebruik van het conditioneren van dat soort complexe zaken in het brein.”

Maar in de wereld van de wetenschap is men bepaald niet overtuigd omdat harde, wetenschappelijke bewijzen ontbreken. Dat is ook de reden dat in de officiële richtlijnen voor behandeling van ADHD, neurofeedback wordt ontraden. Martijn Arns: “Ze nemen álle onderzoeken waar neurofeedback in voorkomt en waar ADHD in voorkomt. En gemiddeld vindt men het lastig om daar een conclusie uit te trekken. Maar stel, ik ga onderzoeken of medicatie bij ADHD werkt. En ik neem antibiotica, pijnstillers en allerlei andere middelen mee. Dan zal de conclusie zijn dat gemiddeld genomen er geen effect is bij medicatie. Maar de psychiater zegt: ‘Ritalin werkt bij ADHD’. Dat klopt, maar dat is bij neurofeedback ook zo.”

‘Evidence based’

Volgens de biologisch psycholoog wordt er hard aan gewerkt om de officiële richtlijn veranderd te krijgen: “In Duitsland wordt het sinds kort wel in de richtlijnen meegenomen. Het Nederlands Instituut van Psychologen is op dit moment in vergevorderd stadium om dat ook hier te bewerkstelligen. Dat soort processen duren heel lang, zeker met nieuwe technieken zoals neuromodulatie ten opzichte van medicatie. Dat laatste gaat veel sneller. Ik pleit er dan ook voor dat de beoordeling van neurofeedback, dezelfde is als bij psychotherapie. Omdat het beide gedragsmatige interventie is. Als je het beoordeelt als een psychologische behandeling , dan is het een ‘evidence based’ behandeling. We zitten in een verschuiving van paradigma, van model ‘pillen’ naar nieuwe modulatie. Dat soort veranderingen duurt lang. Wetenschap is voortschrijdend inzicht. We blijven onderzoek doen. En er blijven mensen die er eerder overtuigd van zijn dan anderen.”

Entertainment

Het aantal bedrijfjes dat in ons land neurofeedback aanbiedt, is flink aan het toenemen. Volgens Arns zijn we in de wereld zelfs één van de grootste. Maar hij waarschuwt voor de uitwassen. Minstens de helft van al die bedrijfjes die neurofeedback aanbieden, zijn niet te vertrouwen. Hoe meer aandoeningen een behandelaar zegt te kunnen aanpakken met neurofeedback, des te slechter, aldus Arns: “Het is meer entertainment. Je sluit een EEG (een methode om de elektrische activiteit te meten, red.) aan en het zal mooie feedback geven. Ze zeggen ook dat je niets van de hersens hoeft te weten want de software die erin zit is zó slim, die doet het allemaal zelf. Dat zijn typisch claims waar mensen beducht voor moeten zijn. Het simpele advies dat ik geef: kijk of de therapeut bevoegd is om mensen te behandelen, dus een psycholoog of een arts.” Martijn Arns wil dat de markt voor neurofeedback streng gereguleerd wordt. “Bij neurofeedback is er geen wetgeving en die wildgroei is mij een doorn in het oog.”