Op de postbussen bij de voordeur staan inmiddels nieuwe namen. Van de bewoners van het eerste uur is alleen zij nog overgebleven. ‘Nog net’, puft Antoinette Aandeweg aan de telefoon. ‘De dozen staan al klaar. Volgende maand gaan we verhuizen.’
Anderhalf jaar geleden namen we voor ons onderzoek ‘Huurdersproblemen’ een kijkje in De Estafette. Een voormalige basisschool in Hoofddorp, die door woningcorporatie Ymere is verbouwd tot achttien tijdelijke huurwoningen. Bedoeld voor mensen met kinderen en een ernstig huisvestingsprobleem, zoals Antoinette, die jarenlang tevergeefs zocht naar een betaalbare woning na een scheiding.
Dat probleem staat inmiddels op de radar van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Woonminister Kajsa Ollongren wil enerzijds dat gemeenten strenger toezien op het illegaal bewonen van vakantieparken, maar ziet ook in dat veel bewoners daar niet voor niets terechtkomen. Wie een laag inkomen heeft en snel op zoek is naar een woning, heeft immers weinig andere opties. De wachtlijsten voor een sociale huurwoning zijn geëxplodeerd en urgentie krijg je alleen als er écht iets met je aan de hand is. Ollongren (D66) wil daarom de woningwet aanpassen, zodat het voor corporaties makkelijker wordt om container- en andere tijdelijke woningen te plaatsen. Per jaar moeten 15.000 van dit soort flexwoningen worden gebouwd, om de groeiende groep ‘spoedzoekers’ tegemoet te komen.
Zonder voorrangsregeling geen woning
Het project in Hoofddorp is volgens de minister een voorbeeld voor andere gemeenten. Tijdens ons bezoek in 2018 is de Estafette net een half jaar van start. Hoe is het de bewoners die we toen ontmoetten sindsdien vergaan? ‘Het is een behoorlijk stressvolle tijd geweest’, verzucht Antoinette. ‘De wetenschap dat je hier maximaal 2 jaar mag wonen, houdt je continu bezig.’ Ze benadrukt dat ze in die tijd bepaald niet achterover heeft geleund. ‘Je reageert doorlopend, maar alles zit potdicht. Afgelopen februari stond ik officieel 10 jaar ingeschreven, maar nog steeds eindigde ik op plek 130. Terwijl je weet dat je er over 4 maanden uit moet.’
De klok tikt onverbiddelijk vanaf het moment dat de bewoners in 2018 hun intrek nemen. De Estafette is een tijdelijke oplossing, bedoeld voor mensen die niet in aanmerking komen voor urgentie. Zo is echtscheiding in veel gemeenten geen criterium meer om voorrang te krijgen op een sociale huurwoning, ook in Haarlemmermeer niet. De Estafette is bedoeld voor mensen die hierdoor tussen wal en schip te vallen. Alleenstaande ouders krijgen buiten de urgentieregeling toch versneld een woning, maar voor maximaal 2 jaar. Op voorwaarde dat ze die tijd benutten om op eigen kracht een woning te vinden. ‘Zie het als een pauzeknop’, lichtte toenmalig wethouder Tom Horn ons vorig jaar toe. ‘Mensen hebben rustig de tijd om hun leven op orde te krijgen en in alle rust een woning te zoeken.’
‘Het idee is goed, maar zonder ingrijpen van de gemeente en de corporatie was het me niet gelukt een woning te vinden, legt Antoinette uit. ‘Pas vorige maand had ik eindelijk prijs, maar pas nadat ze ons als bewoners hoger op de wachtlijst hadden geplaatst.’
Steuntje in de rug
Woningcorporatie Ymere bevestigt dit. ‘Die ruggensteunregeling is van begin af aan onderdeel geweest van het project’, aldus woordvoerder Coen Springelkamp. ‘Wie na een jaar nog niet op eigen kracht een woning heeft weten te vinden, krijgt een extra inschrijfduur van 10 jaar toegekend, die alleen te verzilveren is in de gemeente Haarlemmermeer.’ Springelkamp benadrukt dat huurders de extra jaren alleen krijgen als zij kunnen aantonen dat zij voldoende hebben gezocht. Bewoners die na 2 jaar nog steeds geen woning hebben gevonden krijgen van Ymere een eenmalig woningaanbod. ‘Ongeveer de helft van de huurders heeft gebruik gemaakt van de ruggensteunregeling.’
Worden andere woningzoekenden daarmee niet benadeeld? Zoals de mensen die geen urgentie krijgen en ook niet in aanmerking komen voor het flexproject? Wethouder woningmarkt Mieke Booij, uitvoerder van de regeling, zegt van niet. ‘Onderzoek laat zien dat het effect van de ruggensteun voor andere woningzoekenden heel beperkt is’. De gemeente ziet wel wat in flexwoningen en telt inmiddels een tweede complex met 30 tijdelijke woningen, speciaal bedoeld voor starters. Jongeren kunnen er maximaal 5 jaar wonen, in de hoop dat ze in die tijd genoeg inschrijfduur of inkomen opbouwen voor een reguliere huurwoning.
Woningmarkt zit op slot
Ymere heeft het project, net als de Estafette, ontwikkeld. ‘We constateren dat de woningmarkt hier op slot zit’, aldus woordvoerder Springelkamp. Het beste recept is meer bouwen, maar dat gaat traag. Flexibele woonvormen zijn sneller te realiseren en kunnen zo de druk iets verlichten. ‘Maar we zijn het met de minister eens dat mensen daarna wel perspectief moeten hebben op een woning.’ Dit najaar worden de ervaringen van de eerste bewoners van de Estafette geëvalueerd.
Antoinette hoopt tegen die tijd gesetteld te zijn. ‘De zomermaanden zullen we vooral met de kwast in de hand doorbrengen’, lacht ze. Ze kijkt met gemengde gevoelens terug op haar tijd in haar noodwoning. ‘Natuurlijk ben je blij dat je een dak boven je hoofd hebt. Alles is beter dan de zolderkamer waar ik eerst zat. Maar de zoektocht gaat wel door en die onzekerheid vreet aan je, zeker als je kinderen hebt. Ik ben in ieder geval heel erg blij dat ik nu vaste grond onder de voeten heb. Ze zullen echt meer moeten bouwen, want flex alleen is niet zaligmakend.’
