Het Noorse schip is op verzoek van de Letse autoriteiten aangehouden. Die vermoeden dat de Silver Dania een rol heeft gespeeld bij de sabotage van een glasvezelkabel tussen Letland en Zweden afgelopen zondag. De Silver Dania voer toen van het Russische Sint-Petersburg naar Moermansk.

De Noorse politie is inmiddels aan boord gegaan van het schip om bemanningsleden te ondervragen en bewijsmateriaal te verzamelen. Het schip ligt nu in de haven van Tromsø in afwachting van verder onderzoek.

Update 1 februari 2025

Het onderzoek heeft geen bewijs opgeleverd dat de Silver Dania betrokken was bij de beschadiging van de glasvezelkabel. De Noorse autoriteiten hebben het schip daarom weer vrijgegeven. 'Het onderzoek wordt voortgezet, maar wij zien geen reden waarom het schip nog langer in Tromsø zou moeten blijven. Er zijn geen bevindingen gedaan die het schip in verband brengen met de misdaad', aldus de Noorse politie tegen publieke omroep NRK.

NSC-Kamerlid Isa Kahraman gaat Kamervragen stellen: "Dit is echt zeer zorgelijk. We zien dat Rusland opereert onder andere vlaggen en Europese bedrijven en op die fiets haar spionage- en sabotagepraktijken doorzet. Dit moeten we een halt toe roepen. Ik wil niet elke Rus verdacht maken, maar we moeten strenger zijn op de risico’s die dit geeft."

Russische vis

Silver Sea brengt wekelijks tonnen Russische vis naar de Eemshaven en Velsen. Het bedrijf werd daarvoor ingeschakeld door het Russische visserijbedrijf Norebo, nadat onderzoek van Pointer (KRO-NCRV) aantoonde dat koelschepen van het Russische bedrijf geregeld aanlegden in de Eemshaven, vlakbij een militair terrein.

Toenmalig minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat stelde daarom vorig jaar mei een verbod in voor Russische schepen in Nederlandse havens. De zeelieden hadden namelijk vrij zicht op militair materieel, terwijl zij volgens de Russische maritieme doctrine konden worden ingezet voor spionage.

Rusissche bemanning

Norebo schakelde vervolgens Silver Sea in om de vis alsnog naar Nederland te brengen. Silver Sea-eigenaar Tormod Fossmark gaf destijds aan Pointer toe dat zijn bedrijf ook gebruik maakt van Russische bemanning.

“We werken al meer dan twintig jaar met deels Russische bemanning aan boord van onze schepen. Wij hebben geen kennis of reden om te geloven dat er enige spionage aan boord van onze schepen plaatsvindt. Deze bemanningsleden zijn loyaal en goed voor ons bedrijf”, zei hij destijds.

Ook nu geeft Fossmark aan dat het bedrijf niets verkeerd heeft gedaan. “We voeren door het gebied met 13.5 knopen. Op dat moment hadden we geen anker te water gelaten”, zegt hij tegen de Noorse krant Fiskeribladet.

‘Het gaat om de vlag’

Minister Harbers zei eerder geen reden te zien om het verbod op Russische schepen uit te breiden en ook Russische zeelieden te weigeren. “De nationaliteit van de bemanningsleden op schepen valt niet onder het sanctiebeleid. Het gaat om de vlag waaronder een schip vaart”, reageerde de minister via zijn woordvoerder. “Noorwegen stelt regels aan de bemanning. Als Nederland gaan we ervan uit dat de Noren dit op een zorgvuldige manier doen door kwalitatieve eisen te stellen aan de bemanning en om die reden zien we geen risico.”

Op dit moment ligt een van de schepen van Silver Sea, de Silver Copenhagen, in de haven van Velsen.

Incidenten

In de afgelopen maanden zijn er meerdere incidenten geweest in de Oostzee waarbij kabels of leidingen kapot zijn getrokken door olietankers of vrachtschepen. De schepen zijn allen onderdeel van de zogenoemde schaduwvloot van Rusland, bedoeld om sancties vanwege de oorlog in Oekraïne te omzeilen.

In oktober 2023 trok de New New Polar Bear gasleiding Balticconnector kapot. Pointer ontdekte samen met onderzoeksjournalisten uit acht landen dat Russische spionageschepen in de maanden voor het incident zich verdacht hadden opgehouden bij de pijpleiding.

De Yi Peng 3 werd in november vorig jaar tegengehouden nadat het in de Oostzee twee datakabels kapot zou hebben getrokken. Olietanker Eagle S zou eind december verschillende kabels in de Oostzee hebben vernield. En vorige week werd vrachtschip Vezhen aangehouden na vernieling van de glasvezelkabel. In alle gevallen werd de schade veroorzaakt doordat de schepen met hun anker kilometers over de bodem sleepten.

Meer in Pointer, zaterdag 8 februari om 6:00 uur op NPO Start. Of luister de nieuwe podcast Spionnen op de Noordzee vanaf zaterdag 8 februari wekelijks bij KRO-NCRV op NPO Luister en alle andere podcastkanalen. Abonneer je vast op ons podcastkanaal in Spotify of Apple Podcasts om de eerste aflevering niet te missen.