Het Openbaar Ministerie eist hogere straffen bij zaken over geweld tegen hulpverleners. Maar uit ons onderzoek blijkt dat veel zorgmedewerkers helemaal geen aangifte doen van het geweld waar ze mee te maken krijgen. Hoe kijkt het OM hiernaar? We praten erover met Officier van Justitie Roland Knobbout.
Geweld tegen ziekenhuispersoneel is de laatste maanden volop in het nieuws. Onder andere door de coronacrisis trekken veel zorgverleners aan de bel over de agressie waar ze mee te maken krijgen. In een recente enquête van zorgvakbond NU’91 onder 1200 leden zei 60 procent van de zorgverleners meer agressie te ervaren tijdens de coronacrisis. Een kwart van de ondervraagde zorgverleners kreeg zelfs te maken met dreigementen en fysiek geweld.
Deze alarmerende cijfers zijn niet terug te zien in het aantal aangiftes van geweld tegen ziekenhuismedewerkers. Meer dan twintig grote ziekenhuizen vertelden aan De Monitor hoeveel registraties van geweldsincidenten en aangiftes er bij hen bekend zijn. De antwoorden laten unaniem zien dat er maar weinig aangifte wordt gedaan van geweldsincidenten tegen zorgverleners. Zo heeft een van de ziekenhuizen 99 meldingen gekregen van fysiek geweld in een jaar, maar is het onbekend in hoeveel gevallen hier aangifte van is gedaan. Een ander ziekenhuis heeft 51 meldingen van fysiek geweld. In het afgelopen jaar hebben zij zover bekend maar één aangifte gedaan.
“Wat is de norm?”
Officier van Justitie Roland Knobbout vindt de registraties van de ziekenhuizen verbazingwekkend. “Ik ben heel benieuwd naar het beleid van deze ziekenhuizen. Op het moment dat er fysiek geweld plaatsvindt en bij ernstige bedreigingen dan adviseer ik in alle gevallen om aangifte te doen.”
Ook uit de cijfers van het Openbaar Ministerie blijkt maar weinig ziekenhuismewerkers een zaak maken van bedreiging of fysiek geweld, anders dan in andere beroepsgroepen. In recent gepubliceerde cijfers over corona-gerelateerde misdrijfzaken zijn er 109 gevallen met politieagenten als slachtoffer, en maar vier met ziekenhuispersoneel.
Aangifte belangrijk
Knobbout benadrukt dat aangifte doen belangrijk is om aan werknemers te laten zien wat ze wel of niet mogen accepteren. “De werkgever moet bepalen: wat is hier de norm? Kan je iemand ongestraft bedreigen? Of als we nog verder gaan: mag je iemand ongestraft een klap geven? De werkgever moet samen met het personeel bepalen: wat accepteren we hier en wat vinden we hier normaal? ”
Het OM vindt het ook belangrijk om aangifte te doen zodat eventuele schade op de dader verhaald kan worden. “Het is goed als de dader de schade betaalt. Dat kan vaak direct in de strafrechtelijke procedure worden meegenomen.”
Werkgever moet aangifte doen
Veel ziekenhuizen laten de keuze om aangifte te doen over aan hun medewerkers. Ziekenhuizen laten aan ons weten dat die vervolgens kiezen om dat niet te doen omdat ze bang zijn dat de dader door aangifte achter hun adresgegevens komt of omdat ze het veel tijd vinden kosten om aangifte te doen. Volgens Knobbout zou daarom juist de werkgever de aangifte op zich moeten nemen.
“Ik denk dat je in een aantal zaken, en zeker waar het grof geweld betreft, het niet aan de werknemer zou moeten overlaten. Je moet dan als werkgever aangifte doen en de werknemer wordt dan als getuige gehoord. Als de werknemer zelf aangifte doet of als getuige wordt gehoord, kies dan altijd domicilie (het geregistreerde adres, red.) op het adres van de werkgever; bij ernstige overlast kan de aangifte ook onder nummer (volledig anoniem, red.) gedaan worden.”
Bewijslast
Meerdere zorgmedewerkers die wij spreken zeggen ook geen aangifte te doen omdat ze denken dat het OM toch niets met hun zaak gaat doen. Knobbout zegt dat van tevoren nadenken over bewijsvoering teleurstellingen kan voorkomen: “Wij willen niet dat mensen ermee wegkomen. Als je mensen bedreigt met zware mishandeling of de dood dan is het zonder meer strafbaar. Alleen waar je in dit soort gevallen vaak mee zit is de bewijslast.” Knobbout geeft een voorbeeld: een zorgmedewerker die aangifte doet omdat iemand “Ik ga je doodslaan” gezegd zou hebben. Als de verdachte vervolgens zegt dat hij alleen maar zei dat hij dacht dat hij doodging, dan heb je twee verschillende verhalen.
Volgens Knobbout moet iedere werkgever een expertisepunt hebben, een afdeling of persoon die weet hoe je het beste aangifte kunt doen. “Niets is namelijk zo vervelend als dat je aangifte doet en er zijn te weinig bewijsmiddelen. Als je bedreigd wordt in het ziekenhuis, dan is het jouw woord tegen dat van de dader. Dan is het prettig dat een collega verklaart dat dit het geval is geweest. Of dat er bijvoorbeeld cameraopnames zijn van geweld. Dat helpt ook.”
