“Omdat het om schuwe zwerfkatten gaat is het risico voor de mens niet groot,” legt onderzoeker Els Broens van de faculteit Diergeneeskunde uit. Maar toch moeten we volgens haar alert zijn. “We weten dat als katten verschillende influenzavirus-besmettingen tegelijk hebben, dat dat mogelijk kan leiden tot nieuwe virusvarianten met andere eigenschappen. Dat kan een gevaar zijn, ook voor ons.”

Vogelgriep wereldwijde pandemie

De virusvariant H5N1 heeft inmiddels een wereldwijde pandemie veroorzaakt onder wilde vogels en onder pluimvee. Maar ook populaties zeezoogdieren, waaronder zeeleeuwen in Zuid-Amerika, zijn massaal geveld door de vogelgriep. “In ons land wordt sporadisch bij een vos, bunzing of steenmarter vogelgriep vastgesteld.” Volgens veterinair microbioloog Broens gaat het dan vooral om roofdieren die in nauw contact zijn geweest met geïnfecteerde vogels. “Ze hebben de besmetting hoogstwaarschijnlijk opgelopen door het eten van geïnfecteerde vogelkadavers.” Net als de schuwe zwerfkatten, die zelf hun voedsel moeten vinden en niet door mensen worden bijgevoerd. Vooral zwerfkatten afkomstig uit natuurgebieden testten gemiddeld vaker positief op antistoffen tegen vogelgriep dan zwerfkatten uit andere leefgebieden.

Zwerfkatten gelokt met tonijn

Jaarlijks worden 1300 zwerfkatten door de Stichting Zwerfkatten Nederland gevangen en gecastreerd. Carien Radstake heeft met haar stichting de bloedmonsters verzameld. “Door het hele land worden zwerfkatten gelokt met tonijn, gevangengenomen en geholpen. De dieren gaan daarbij onder narcose. Zo hebben we ook het bloed kunnen afnemen voor het kattenonderzoek naar vogelgriepbesmettingen.”

Onderzoek: 4 huiskatten met vogelgriepbesmetting

Naast het onderzoek onder zwerfkatten zijn er ook bloedmonsters afgenomen bij 800 huiskatten. “Besmette huiskatten vormen een veel groter risico voor mensen omdat we nauw met ze samenleven.” Onderzoeker Broens constateert dat het aantal besmettingen onder huiskatten laag is. “Er bleken vier huiskatten antistoffen te hebben tegen vogelgriep. Maar we weten niet of deze huiskatten ook buiten kwamen of niet.” Vooralsnog is het risico van overdracht van vogelgriep tussen kat en mens dus zeer laag.

Vooral in het buitenland zijn mensen besmet geraakt met de vogelgriep, vaak door intensief contact met besmet pluimvee. Maar dit zijn uitzonderlijke gevallen. Toch, als het vogelgriepvirus bij katten of andere huisdieren blijkt voor te komen kan het risico op overdracht groter worden. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft daarom aangekondigd dat er een vervolgonderzoek komt onder huiskatten. “We willen voorkomen dat het vogelgriepvirus zich in zoogdieren aanpast en mogelijk ook gevaarlijk wordt voor mensen,” legt Broens uit.

In andere landen zijn besmettingen bij huiskatten gemeld zoals in Polen, Frankrijk, Italië en Canada. Deze dieren waren ziek en testten positief op het vogelgriepvirus. In Nederland zijn tot zover geen viruspositieve katten gevonden. De 83 zwerfkatten en 4 huiskatten uit het onderzoek hadden afweerstoffen wat inhoudt dat ze in het verleden een infectie hebben gehad. De faculteit Diergeneeskunde zal ook het vervolgonderzoek onder huiskatten doen. “We gaan komend jaar bloedmonsters bij 300 huiskatten afnemen en onderzoeken. Het gaat om katten waarvan we zeker weten dat ze ook buiten komen waar ze contact met besmette vogels kunnen hebben.”