Misschien weet je intuïtief wel dat de afgelopen jaren de winters iets milder en zomers iets heter zijn. Je was er zelf bij. Maar wat zeggen de cijfers?

INTERACTIEF: grafiek1

Sinds 1901 kent Nederland meer koudegolven (33) dan hittegolven (27). Maar dat is aan het veranderen. In de afgelopen 30 jaar hadden we liefst vijftien hittegolven en slechts drie koudegolven: in 2012, 1997 en 1991.

Volgens het KNMI is de toename aan hittegolven een direct gevolg van de stijgende CO2-concentraties. De toename gaat zelfs sneller dan aanvankelijk is voorspeld. “We weten nog niet waardoor dit komt”, schrijft het KNMI op haar website.

De hittegolf van dit jaar heeft alle records gebroken, maar extremen waren er ook al 40 jaar geleden. De langste hittegolf komt uit 1975, deze duurde tweeënhalve week. De hoogste temperatuur was toen ‘slechts’ 33 graden. De langste reeks tropische dagen stamt van een jaar later: in 1976 was het in 17 dagen tien keer 30 graden en meer, met een maximum van 34,9°C.

Hitterecords

De hoogste temperatuur in Nederland ooit gemeten was dus onlangs 40,7°C in Gilze-Rijen. Maar niet alleen op onze zomerse dagen worden hogere temperaturen gemeten, we ontdekten nog een trend: ook onze koudste dagen worden steeds warmer.

De koudste dagen warmen zelfs sneller op dan andere dagen, schrijft het KNMI. “De luchttemperatuur wordt door allerlei factoren bepaald. De belangrijkste zijn de hoeveelheid zonlicht en de temperatuur van de aangevoerde lucht”, zegt Peter Kuipers Munneke, weerman en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Winterzon heeft weinig kracht en daarom bepaalt vooral de windrichting dan de temperaturen. Volgens het KNMI hebben we in de winter vaker westenwind, vanuit de zee. Deze is in de winter warmer dan de lucht boven het land. Ook is door algehele opwarming van de aarde de noordenwind niet meer zo koud als vroeger.

Gemiddeld warmer

De gemiddelde jaartemperatuur groeit ook. De 10 koudste jaren in de afgelopen 117 jaar waren allemaal van voor 1963, ook het koudste jaar is gemeten in die periode. Gemiddeld was het toen 7,8°C. Ter vergelijking: vorig jaar was het gemiddeld 3,5 graden warmer.

De warme trend trekt ook door naar de seizoenen. Zo zien we dat in de afgelopen 30 jaar alle jaargetijden warmer zijn geworden. Ook hier speelt de wind een belangrijke rol. Gebieden waar de wind vandaan waait, zoals Scandinavië of Rusland, zijn ook warmer geworden. “Het is daarom bijna ondenkbaar dat we nog koude zomers krijgen zoals voor de jaren '60 van de vorige eeuw”, zegt Jaco van Wezel, woordvoerder en meteoroloog van Weeronline.

Alle grafieken zijn gebaseerd op data van meetstation De Bilt van het KNMI.

Illustratie door Tijmen Snelderwaard