Geneesmiddelen worden op de markt gebracht door twee partijen, de Big Farma zoals ze vaak worden genoemd, leveranciers van 20 procent van vooral de dure medicijnen met een patent. En de generieke industrie, die geneesmiddelen levert waarvan het patent af is, waardoor ze goedkoop zijn. En 80 procent van alle geneesmiddelen die we gebruiken, is een goedkoop generiek medicijn.

Marktwerking

Tot 2006 had Nederland een zorgstelsel met ziekenfonds. Sindsdien hebben we een zorgverzekering en marktwerking. We geven per jaar ongeveer 80 miljard euro uit aan zorg waarvan 5 miljard euro aan farmacie (geneesmiddelen buiten het ziekenhuis). De inzet van de overheid is erop gericht de kosten van de farmacie te beheersen. Maar de veelheid aan beleid heeft een onbedoeld negatief effect op de generieke geneesmiddelen.

Bob Beekman, Teva Haarlem: het effect van te lage medicijnprijzen

En daar hebben patiënten last van. Bijvoorbeeld: als het epilepsie medicijn dat je normaal gebruikt er niet is, dan krijg je een vervangend middel. Maar dat ken je niet en dat maakt je angstig. Kun je nog wel autorijden, krijg je niet toch een aanval? Die onrust doet afbreuk aan het vertrouwen in de behandeling en zorgt voor gezondheidsrisico’s.

Tekorten

De directe reden van de medicijntekorten is het feit dat heel veel medicijnen gemaakt worden in China en India. De afhankelijkheid van deze landen die voor de hele wereld produceren is een risico. De indirecte reden van tekorten is de combinatie van verschillende wet- en regelgeving, zoals het preferentiebeleid, de Wet op de Geneesmiddelenprijzen en het Geneesmiddelvergoedingensysteem. Ieder voor zich om een probleem op te lossen, maar samen de oorzaak van een nieuw probleem: medicijntekorten.

Evelyn Schuil-Vlassak, apotheker: het systeem moet veranderd omdat...

En nu?

De apothekersvereniging KNMP, de Bond van generieke leveranciers Bogin en BGPharma, de groothandelaren zijn het er over eens dat de (te) lage prijzen de Nederlandse geneesmiddelenvoorziening kwetsbaar maakt. De Patiëntenfederatie Nederland noemt dat "ver doorgevoerde kostenefficiëntie". De oplossingen die deze vier voorstellen zijn: aanpassen van beleid, voorraden aanleggen en geneesmiddelen-productie naar Europa verplaatsen.

Ook Tweede Kamerleden van D66, VVD en SP zijn voor het aanleggen van voorraden én productie in Europa. De VVD is de enige die vindt dat het preferentiebeleid aangepast moet worden. De SP pleit voor een landelijke nationale inkooporganisatie. Het CDA wil een lijst van kritische geneesmiddelen.

Toekomst

Op 30 april is bekendgemaakt dat er voor de komende 3 à 4 jaar een bedrag van 15 miljoen euro is vrijgemaakt om medicijnvoorraden aan te leggen voor medicijn die buiten het ziekenhuis worden voorgeschreven. In 2019 is er in een rapport in opdracht van VWS echter becijferd dat er 50 miljoen euro per jaar nodig is. Het blijft dus de vraag of die voorraden er zullen komen. Er komt in ieder geval Europees onderzoek naar geneesmiddel-tekorten.



Lees hier de antwoorden van minister Van Rijn van Volksgezondheid naar aanleiding van deze uitzending. Samengevat: de minister vindt niet dat wet- en regelgeving de oorzaak is van tekorten. Wel erkent hij dat 'afzetzekerheid' voor fabrikanten een rol speelt bij de vraag of ze aan Nederland leveren. Ook vindt Van Rijn het belangrijk dat er voorraden worden aangelegd en geneesmiddelen-productie naar Europa wordt verplaatst. Hij maakt zich daar in Europees verband hard voor.

Als je meer wil weten over de ins- en outs van de geneesmiddelenvoorziening, lees dan het onderzoek van Deloitte.

Wil je zelf weten of er een tekort is of dreigt, van het medicijn dat jij gebruikt, kijk op de site van Farmanco.