Er moet nog veel gebeuren om discriminatie van zwangeren tegen te gaan, ziet Jessica van Ruitenburg van vakbond FNV. ‘Voor een werkgever is het gevoelsmatig nog steeds handiger om een man aan te nemen dan een vrouw.’ De overheid zou volgens haar dan ook heldere doelen moeten stellen om deze vorm van discriminatie tegen te gaan. ‘De overheid zet nu vooral in op voorlichting aan zwangeren en werkgevers, maar ze hebben geen idee of dat ook echt effect heeft.’
Bij de vakbond komen regelmatig telefoontjes binnen van leden die het vermoeden hebben dat hun contract niet is verlengd omdat ze zwanger zijn. Van Ruitenburg: ‘Vrouwen met een flexcontract zijn extra kwetsbaar. Hun contract wordt bij zwangerschap plotseling niet verlengd omdat ze ‘niet in het team passen’ of ze kunnen na hun zwangerschapsverlof alleen terugkomen op een contract met minder uren. En dat mag niet.’
Wat is zwangerschapdiscriminatie?
Wanneer is iets eigenlijk zwangerschapsdiscriminatie? Een aantal voorbeelden: * Contract wordt niet verlengd terwijl de baan wel beschikbaar is * Geen salarisverhoging door de zwangerschap * Niet terug kunnen in eigen functie na de bevalling * Verlofdagen als vakantiedagen moeten opnemen of voor bezoek van arts/verloskundige vakantiedagen opnemen Bron: College voor de Rechten van de Mens
Extra pauzes
Maar niet alleen bij de verlenging van een contract lopen zwangere vrouwen tegen obstakels aan. De vakbond ziet ook dat er gedurende of vlak na de zwangerschap belangrijke arbo-regels worden overtreden. ‘In de wet is het recht op extra pauzes tijdens de zwangerschap vastgelegd. Vooral in zware beroepen of in beroepen waar je lang moet staan, zijn die extra pauzes echt nodig. Maar die worden lang niet altijd toegekend of doorbetaald. En in veel bedrijven is ook geen goede kolfruimte beschikbaar – wat wettelijk verplicht is - waardoor vrouwen ergens in een magazijn moeten kolven.’
Toch doen vrouwen vaak weinig als ze gediscrimineerd worden op de werkvloer, zo merken wij al eerder in ons onderzoek Zwangerschapsdiscriminatie. Ook Van Ruitenburg herkent dat: ‘Soms snappen vrouwen de beslissing van hun werkgever zelfs wel of ze kennen hun eigen rechten niet. Bovendien ben je in die periode wel met iets anders bezig, namelijk het krijgen van een kind. Dan zit je niet echt te wachten op strijd met je baas.’
Zwakkere arbeidspositie vrouwen
Van Ruitenburg maakt zich zorgen over het thema omdat het de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt aanzienlijk zwakker maakt dan die van mannen. ‘Wij merken dat de flexibele arbeidsmarkt ervoor zorgt dat mensen hun leven stilzetten. Sommige vrouwen stellen hun kinderwens zelfs uit totdat ze zekerheid hebben. En net het risico lopen om hun baan kwijt te raken als ze aankondigen zwanger te zijn. Dat vind ik een slechte ontwikkeling, ook voor de samenleving.'
Uit een rapport van het College voor de Rechten van de Mens (2016) blijkt dat 43% van de vrouwen die een kind hebben gekregen te maken heeft gehad met mogelijke discriminatie wegens zwangerschap of pril moederschap. Cijfers die de overheid ertoe aanzetten om met een speciaal actieplan te komen om zwangerschapsdiscriminatie tegen te gaan. Belangrijkste pijler: goede voorlichting, betere melding en registratie én handhaving.
Maar vooral op dat laatste punt ziet Van Ruitenburg weinig gebeuren. ‘Op een gegeven moment moet het verder gaan dan alleen voorlichting,’ vindt ze. ‘De Inspectie SZW (voorheen arbeidsinspectie) heeft naar mijn weten nog geen boete uitgedeeld. Ik vind dat de Inspectie meer handhavend zou moeten optreden.’ Ze vervolgt: ‘Daarnaast moet de overheid actie ondernemen om de onderliggende oorzaak van zwangerschapsdiscriminatie, namelijk de ongelijke positie van vrouwen in te flexibele arbeidsmarkt, aan te pakken.’
Reactie Inspectie SZW
Inspectie SZW laat weten dat ze sinds 2015 bij honderden bedrijven zijn geweest om voorlichting te geven en regels te handhaven. ‘Als een werkgever tekortschiet, treden we op.’ Boetes voor zwangerschapsdiscriminatie zijn vooralsnog niet nodig geweest, zo laat de woordvoerder weten. Bedrijven krijgen eerst een waarschuwing als zij hun zaken niet op orde hebben. Is het bij een herinspectie nog niet geregeld, dan kan een boete worden opgelegd. ‘Dat is tot nog toe niet voorgekomen,’ aldus de Inspectie SZW.
