De gemene deler van de verhalen die we te horen krijgen van bezoekers van de Pointer pop-up in Almelo is dat het college met de rug naar de bevolking staat. Inwoners voelen zich niet gehoord. De laagdrempeligheid van de pop-up maakt dat bewoners binnenlopen en hun verhaal doen. Ze geven aan het stadhuis vooral als een bastion te ervaren, waar je niet zomaar met de verantwoordelijken in gesprek komt.

Bomenkap – (kloof tussen burger en gemeente)

Neem het onderwerp dat we behandelen over een omstreden bomenkap bijvoorbeeld. Aan de Zeven Bosjes zijn 107 gezonde moeraseiken gekapt, 13 stuks staan nog op de nominatie. De reden? Klachten over wortels die het trottoir omhoogduwen, wortels die de riolering beschadigen en vogelpoep op de auto’s. Veel bewoners zijn onaangenaam verrast als de straat wordt afgezet en de bomen worden geveld. Ze klagen dat ze niet van tevoren op de hoogte zijn gebracht. Achteraf blijkt er op de website van de gemeente ergens verstopt een berichtje gestaan te hebben. Als we wethouder Jan Martin van Rees vragen te reageren in de uitzending geeft hij niet thuis.

Kanaaldrama – kloof tussen burger en provincie

Zo’n 10 jaar geleden begon de provincie Overijssel een flinke opknapbeurt aan het Almelo-Haandrik kanaal. Om zwaardere scheepvaart mogelijk te maken werd het kanaal uitgebaggerd en werden nieuwe damwanden geplaatst. Maar na die werkzaamheden melden veel bewoners schade aan hun huis. Zo’n 400 burgers hebben te maken met barsten, een verzakte vloer en soms zelfs een compleet onbewoonbare woning. De burgers raken in de knel tussen de provincie en het waterschap. Wie is er verantwoordelijk voor de schade en verantwoordelijk voor de schadeafhandeling? De provincie accepteert voor een deel de verantwoordelijkheid en tuigt zelf een schaderegeling op.

Waterwinning – kloof burger en het waterbedrijf (algemeen belang)

Plannen om de waterwinning in het Hammerflier, vlak bij Almelo, op te voeren zorgt voor onrust bij bewoners van het gebied. Er dreigt een drinkwatertekort in Twente en dus wil Vitens de waterwinning in het gebied opvoeren tot 5 miljard liter per jaar.

Bewoners maken zich grote zorgen over verzakkingen, want er is nu al schade aan hun huizen en hoe bewijs je dat die is ontstaan door de grondwaterwinning. Ze voelen zich niet gehoord met hun zorgen over de plannen, maar het waterbedrijf heeft ook een algemeen belang om het drinkwatertekort op te lossen.

Wordt de burger wel echt geïnformeerd?

Uit ons onderzoek naar de moeizame relatie tussen burger en overheid blijkt dat de burger nauwelijks betrokken te worden bij belangrijke beslissingen, pas in een laat stadium of helemaal niet. Ook de manier waarop de inwoners worden geïnformeerd laat te wensen over. We krijgen tijdens ons verblijf in de Pointer pop-up in Almelo veel verhalen te horen over de gebrekkige inspraakmogelijkheden bij de gemeente.

Openbare bekendmakingen, zoals vergunningaanvragen en gemeentebesluiten, worden door gemeenten in huis-aan-huis bladen of op de website van de gemeente gepubliceerd. We deden een rondgang langs alle Nederlandse gemeenten met de vraag op welke wijzen zij de burger informeren, 129 gemeenten regeerden op onze vragenlijst. Van deze gemeenten publiceert driekwart in een huis-aan-huis blad. Een op de vier gemeenten informeert haar burgers dus alleen via de digitale weg waar ze actief moeten gaan zoeken naar besluiten en voornemens van hun gemeente.

Geen actieve benadering

Een verschil tekent zich af als we vragen naar de communicatie met direct betrokkenen, bijvoorbeeld de bewoners aan de Zeven Bosjes: 26 procent van de gemeenten informeert namelijk alleen op de website van de gemeente. De gemeente zoekt de burger niet actief op om hen te informeren, slechts 3,2 procent van de gemeenten bezoekt de wijk en maar 16 procent van de gemeenten stuurt een brief naar de inwoners om hen te informeren over veranderingen in de directe leefomgeving.

De regels

Op 1 juli 2021 is de Wet elektronische publicaties (WEP) van kracht geworden. Deze wet verplicht bestuursorganen (bijvoorbeeld gemeenten en provincies) om alle officiële publicaties online te zetten via de website officielebekendmakingen.nl
In het Gemeenteblad dat gekoppeld is aan Officiële Bekendmakingen, publiceren gemeenten: Algemeen verbindende voorschriften (bijvoorbeeld verordeningen), Besluiten van algemene strekking (aanwijzingsbesluiten, beleidsregels en projectplannen) en Kennisgevingen over beschikkingen, zoals het verlenen van vergunningen.