Mensen met problematische schulden zijn aangewezen op een schuldhulpverleningstraject. En als je daar in mag, en dat lukt lang niet iedereen, duurt het nog meestal 3 jaar waarin je van het absolute minimum moet leven. Pas dan worden schulden kwijtgescholden.

Problematische schulden zijn rekeningen die al langer dan 90 dagen niet betaald worden. In Nederland hebben ruim 650 duizend mensen problematische schulden en 63 duizend daarvan zit in een schuldhulptraject, stelde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dit jaar vast. Al die anderen voldoen niet aan de voorwaarden. “Die hebben levenslang”, zegt Arre Zuurmond. Hij vindt het “maatschappelijk onaanvaardbaar dat mensen, die financiële problemen hebben, zo lang in de shit moeten zitten”.

Tien jaar gebukt onder zware schulden:

Oorzaak

Vaak zijn schulden het gevolg van pech. Mensen maken een ‘life event' mee zoals echtscheiding, verlies van werk of ziekte. Of van boetes op te laat betalen. Zuurmond: “Door de bikkelharde incassoprocedures van de overheid, banken en verzekeraars komen mensen vervolgens nog dieper in de schulden. Daarnaast zorgen de hoge drempels die opgeworpen worden om schuldhulp te krijgen ervoor dat mensen soms jaren in het vagevuur zitten”.

Van twee naar twintig duizend euro schuld:

Hulpverlening

In de Reporter Radio uitzending van september 2015 stelden wethouders van verschillende gemeenten al vast dat de schuldhulpverlening niet effectief is. Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen sprak zich er de afgelopen jaren regelmatig over uit en benadrukte dat de overheid mede verantwoordelijk is voor het ontstaan van problematische schulden. Ook de Amsterdamse Ombudsman Zuurmond deed onderzoek. Hij concludeerde: de doorlooptijd van een traject duurt te lang, administratie lijkt een doel op zich en maatwerk is onmogelijk.

Kosten

Het bedrag dat mensen nu in Nederland aan schulden hebben uitstaan bedraagt ongeveer twee miljard euro. De maatschappelijke kosten die het gevolg zijn van die schulden - doordat mensen bijvoorbeeld in de bijstand terechtkomen of hogere zorgkosten hebben - worden op acht miljard euro geschat, aldus Robin Fransman. Fransman publiceerde in september vorig jaar voor De Argumentenfabriek en de Rabobank een rapport over schuldenproblematiek. “Het systeem is stuk”, zegt Fransman, ‘‘we moeten de toegang tot hulp verlagen en het proces aanzienlijk versnellen”.

Sneller oplossen

Door COVID-19 verwachten overheid en schuldhulpverleners een forse toename (NVVK) van mensen met problematische schulden. De Argumentenfabriek en de Rabobank vinden dat het schuldafhandelingssysteem veel sneller moet. Zij stellen voor dat een rechter beslist over de mate van verwijtbaarheid. Is een schuld niet verwijtbaar en is het invorderingspercentage (het bedrag dat een schuldeiser uiteindelijk terug kan krijgen) vijf procent over drie jaar, dan is kwijtschelding redelijk. Is het invorderingspercentage hoger dan wordt er binnen twaalf maanden kwijtgescholden.

Kwijtschelden

“De maatregelen die de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onlangs heeft aangekondigd (zoals mensen met beginnende schulden eerder helpen) en initiatieven als het Schuldenlab, de Doorbraakmethode en de Schuldhulproute, zijn druppels op een gloeiende plaat”, zegt Zuurmond. “Het huidige systeem kan het stuwmeer van mensen met schulden niet aan. De grote aantallen mensen en de heftigheid van hun financiële problemen, vergen een oplossing buiten het systeem. Mensen die langer dan vijf jaar schulden hebben, moeten die schuld kwijtgescholden krijgen”.

Luister hier de uitzending