Het begint vrij onschuldig. Je collega maakt complimenten over je uiterlijk en komt steeds vaker langs als je alleen op je kamer zit. Maar daar blijft het niet bij. Hij schept ook op over zijn bedprestaties en vertelt welke seksuele fantasieën hij over je heeft.
De situatie hierboven is geen fictief verhaal. Het overkwam Marjolein, één van de vele vrouwen die wij voor ons onderzoek Ongewenst gedrag op de werkvloer afgelopen tijd hebben gesproken. Net als zij blijven veel slachtoffers van (seksuele) intimidatie rondlopen met de vraag hoe ze met het gedrag van hun collega om moeten omgaan.
Wanneer Marjolein niet op zijn avances ingaat, wordt haar leidinggevende rancuneus en dreigt dat haar tijdelijke contract niet wordt verlengd. En dat gebeurt ook.
Wat kan je doen als je lastig wordt gevallen door een collega?
Zolang het een directe collega is, kan stap één zijn het gedrag van je collega in vertrouwen met je leidinggevende te bespreken. Maar die zal waarschijnlijk de noodzaak voelen om direct iets met de melding te doen, terwijl je als slachtoffer misschien (nog) niet zo ver bent. Een andere optie is om iemand van de personeelsafdeling HR in vertrouwen te nemen.
Vertrouwenspersoon
Maar in veel gevallen zal het beter zijn om naar een vertrouwenspersoon te gaan. Die heeft namelijk geheimhoudingsplicht. Een vertrouwenspersoon verplicht je tot niets. Je kan er terecht om je ervaringen te delen, maar ook om eventuele vervolgstappen zoals het indienen van een klacht te bespreken.
Niet alle organisaties hebben interne vertrouwenspersonen en als die er wel zijn, zijn ze niet altijd even makkelijk vindbaar, bijvoorbeeld door een vermelding op het intranet. Vooral bij werkgevers die geen beleid en maatregelen hebben op het gebied van (seksuele) intimidatie en pesten, kan het een behoorlijke zoektocht zijn óf en bij wie je terecht kunt. Beleid alleen volstaat niet. Een werkgever moet daarnaast ook zorgen voor een cultuur die duidelijk maakt dat ongewenst gedrag ontoelaatbaar is.
Externe vertrouwenspersonen
Wanneer een bedrijf geen vertrouwenspersonen in dienst heeft, kan je vaak terecht bij een externe vertrouwenspersoon van buiten de organisatie. Dat kan bijvoorbeeld iemand zijn van bedrijfsmaatschappelijk werk, een zelfstandig gevestigde vertrouwenspersoon of iemand van de arbodienst.
Klachtencommissie
Een vertrouwenspersoon zal verschillende stappen aan je voorleggen wat je eventueel verder kunt ondernemen. Één van de opties is een officiële klacht indienen bij een klachtencommissie. Zo’n klachtencommissie kan bestaan uit werknemers van het bedrijf, een externe klachtencommissie, of een mengvorm van interne en externe commissieleden.
Een klachtencommissie zal het slachtoffer, de betrokken medewerker(s) en eventuele getuigen horen. En vervolgens oordelen of de klacht, of onderdelen van de klacht, gegrond wordt verklaard. De commissie brengt ook advies uit aan de werkgever. Zo’n advies kan bijvoorbeeld zijn: nader onderzoek naar de cultuur op een afdeling of een training voor individuele medewerkers of het hele team waarin de problemen spelen.
Lastig punt is hoe de onafhankelijkheid van een klachtencommissie gewaarborgd kan worden, met name als die commissie alleen uit werknemers van het bedrijf zelf is samengesteld. Een andere kanttekening is dat het advies van een klachtencommissie niet opgevolgd hóeft te worden door een werkgever.
Dit laatste overkwam André Horstink. André vond dat hij gepest werd door zijn collega’s en leidinggevende bij de gemeente Kampen. Zijn baas gooide het op onvoldoende functioneren en verlengde zijn contract niet. André legde zijn klacht voor aan de Landelijke Klachtencommissie, waar je voor klachten over gemeenten kunt aankloppen. Die oordeelde dat zijn klachten over pesten gegrond waren, maar de gemeente bleef bij haar oordeel dat ze zijn ervaringen niet deelden.
