Voornamelijk op de Waddeneilanden, de Noordoostpolder, en delen van Zeeland, Friesland en Groningen is spoedeisende zorg moeilijk bereikbaar. Dat blijkt uit een data-analyse van Pointer. Samen met ReportersNL, Omroep Gelderland, Leeuwarder Courant, Dagblad van het Noorden en het Noordhollands Dagblad hebben we de gevolgen van het wonen in zo’n zorgwoestijn in kaart gebracht.

Verdwenen SEH-zorg

Het RIVM berekent jaarlijks hoeveel Nederlanders buiten het dekkingsgebied van een SEH wonen. Daarbij wordt een richtlijn gehanteerd van 45 minuten: binnen die tijd moet een ambulance vanaf de post naar de locatie van de melding rijden, de patiënt inladen en doorrijden naar de SEH. In de zorgwoestijnen wonen mensen echter minimaal 45 minuten van een SEH, dus een ambulance kan daar nooit op tijd zijn, ongeacht hoe dichtbij een ambulancepost is.

Deze zorgwoestijnen ontstaan door het opheffen van SEH's en het concentreren van zorg in een aantal ziekenhuizen. Op dit moment zijn 80 ziekenhuizen met SEH gevestigd in Nederland, sinds 2012 zijn 22 SEH-locaties opgeheven.

Dat heeft dan ook gevolgen voor de bereikbaarheid van spoedeisende zorg: sinds 2012 zijn bijna 1.200 personen in of op de rand van een zorgwoestijn komen te wonen. Voor 1,5 miljoen Nederlanders is de dichtstbijzijnde SEH verder weg komen te liggen.

En dat kan weer andere problemen opleveren. "Dat is de betonrot in de spoedeisende hulp", kwalificeert Menno Gaakeer het fenomeen dat ook wel crowding wordt genoemd. Gaakeer is SEH-arts in het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis in Goes en gepromoveerd op onderzoek naar de kwaliteitsnormen van SEH-ziekenhuizen. Volgens Gaakeer is het aantal SEH-bedden flink gedaald, maar het aantal patiënten gelijk gebleven.

"Dat gaat wringen op de SEH’s. Die lopen vaker en langer vast, en dat leidt tot opnamestops, ambulances die moeten uitwijken naar een ander ziekenhuis, en lange wachttijden." Er is ook nog geen goede kwaliteitsnorm voor SEH-ziekenhuizen, waardoor deze locaties niet weten hoe zij presteren ten opzichte van andere ziekenhuizen.

Moeilijk bereikbare zorg is niet alleen vanuit medisch perspectief een groot probleem, stelt Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Het besluiten om een SEH op te heffen, zorgt ook voor onzekerheid. "Mijn angst is wel dat mensen het gevoel krijgen dat er iets besloten wordt door anderen waar zij helemaal niet bij betrokken zijn. Dat creëert een gevoel van onveiligheid, 'er niet bij horen', en dus ook scheidslijnen in de samenleving. Dat is het laatste dat we nodig hebben."

Zelfredzaamheid in de regio

Als de ziekenhuizen geen oplossingen kunnen bieden voor het ontbreken van spoedeisende hulp binnen de gestelde richtlijn, dan blijkt dat er op regionaal niveau veel initiatieven ontstaan om alsnog goede zorg te leveren.

Op de Waddeneilanden is het voor ambulances uiteraard lastig om op tijd aanwezig te zijn. Op Texel speelt al tijdenlang de discussie over een derde ambulance: komt die er of niet? Volgens het Noordhollands Dagblad is onlangs besloten dat die er niet komt. Het alternatief is een zogeheten Rapid Responder. Lees de volledige reportage hier (betaalmuur).

In Millingen aan de Rijn zijn grote zorgen om het tekort aan levensreddende vrijwilligers, meldt Omroep Gelderland. Omdat het Gelderse in een uithoek van de provincie ligt, is het voor ambulances lastig om op tijd te zijn. Daarom worden in het dorp veel EHBO-cursussen gegeven. Bekijk hier de volledige reportage.

In Friesland en Groningen zijn een aantal gebieden moeilijk bereikbaar. Zeker in het geval van hartklachten komt een ambulance vaak te laat. Leeuwarder Courant spreekt EHBO-verenigingen en kijken naar de verspreiding van de zogeheten Automatische Externe Defibrillator (AED). Lees de reportage hier.

In onderstaande interactieve kaart kun je bekijken waar de zorgwoestijnen in Nederland liggen. Pas de rijtijd naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp aan in het menu, en zoek op jouw adres om te kijken binnen welk dekkingsgebied jij valt.