Dit blijkt uit onderzoek van het AD, Nieuwscheckers en Pointer.

De bewering

"Ik zou graag minder Natura 2000-gebieden in onze provincie hebben", zegt Buiks, de nummer 2 op de lijst van het Brabantse CDA. In een forse cirkel rondom deze gebieden mag namelijk maar heel weinig stikstof worden uitgestoten, of het nu om landbouw of woningbouw of om andere activiteiten gaat. Dat is niet houdbaar, vindt Buiks. Zijn provincie is onlangs al ‘op slot’ gezet als het gaat om nieuwe bedrijvigheid.

Daarom is het tijd voor een soort ruilverkaveling in de natuur, aldus Buiks. "Je hebt nu 21 Natura 2000-gebieden in Brabant. Ik kan me voorstellen dat we ze terugbrengen naar ongeveer elf of twaalf met een zelfde oppervlakte. Dan moet je gebieden schrappen, maar dan komen die hectares natuur er weer bij in andere gebieden.” Hij hoopt dat daarvoor onderhandelingsruimte is in Brussel.

De winst volgens Buiks? "In de gebieden die je schrapt, kun je dan weer dingen ondernemen.” Want, denkt Buiks: als je minder Natura 2000-gebieden hebt, dan heb je ook minder last van die cirkels om deze gebieden heen waar je bijna niets mag. Buiks is niet de enige die voor het schrappen van Natura 2000-gebieden pleit. Ook partijen als de BBB en Ja21 zijn daarvoor.

De feiten

Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. De stikstofneerslag moet er vóór 2035 tenminste zijn gehalveerd. Nederland heeft 162 van deze gebieden, waaronder de Veluwe en de Biesbosch. Daarmee is ongeveer 15 procent van Nederland (land en binnenwater) Natura 2000-gebied. Nederland is geen koploper, in de deelnemende Europese landen varieert het percentage beschermd natuurgebied van 9 tot 38 procent.

Kunnen we Natura 2000-gebieden schrappen om de economisch zware consequenties van de stikstofregels te verminderen? Nee, zo bleek in 2020 uit een onderzoek dat advies- en ingenieursbureau Arcadis deed op verzoek van de Tweede Kamerfracties van de CDA en VVD. Het schrappen van een Natura 2000-gebied kan alleen als een gebied door klimaatverandering is geëlimineerd (bijvoorbeeld door de zee opgeslokt) of als aantoonbaar fouten zijn gemaakt bij de aanwijzing van het gebied.

Toenmalig landbouwminister Carola Schouten: "Geen van de Nederlandse Natura 2000-gebieden voldoet aan deze criteria. Daarmee zijn er op dit moment geen mogelijkheden om het aantal Natura 2000-gebieden in Nederland te verminderen.” Jurisprudentie bij het Hof van Justitie van de Europese Unie over Natura 2000 bevestigt dat het bijna onmogelijk is om de status van zo’n gebied te veranderen.

Kun je dan wel Natura 2000-gebieden schrappen als je op een andere plek in Brabant een dotje beschermde natuur toevoegt, en dus per saldo netto evenveel oppervlakte aan Natura 2000 houdt? Professor Klimaatrecht Jonathan Verschuuren van de Universiteit in Tilburg: "Nee, dat kan niet. Je kunt wél gebieden samenvoegen maar je kunt niet zeggen: we doen een paar gebieden op de ene plek weg en dan plakken we er op een andere plaats iets bij.”

Bovendien zijn de gebieden door heel Europa heen juist uitgekozen vanwege de samenhang met elkaar als het gaat om plant- en diersoorten, stelt hij. "De regels zijn echt heel streng als het gaat om schrappen van Natura 2000. Er zit niks anders op dan met stikstofvermindering aan de slag te gaan, aldus Verschuuren: "De sleutel is echt het verbeteren van de natuur. Dat is het enige wat gaat helpen.”

Oordeel

Het schrappen van Natura 2000-gebieden, zoals CDA’er Buiks graag zou zien, is momenteel niet mogelijk. Oók niet als een soort van ruilverkaveling in de natuur.

Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, de regionale titels, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart 2023.