Sinds 2015 zijn scholen zelf verantwoordelijk voor het onderhoud van de buitenkant van hun gebouw. Voorheen waren gemeenten dat. Een bezorgde schoolbestuurder uit Zuid-Holland vertelt ons dat scholen geld tekort komen voor het onderhoud. Dat komt onder meer omdat bij de overgang in 2015 er te weinig geld meegegeven zou zijn om achterstallig onderhoud uit te voeren. En scholen hebben voor 2015 hier zelf geen reserves voor opgebouwd.

Vooral bij scholen die al wat ouder zijn moet er soms voor enorme bedragen aan onderhoud worden gepleegd, of worden verbouwd. Geld dat er volgens de schoolbestuurder niet is: ‘Wij hebben niet gespaard voor een dak van 4 a 5 honderdduizend euro, want dat was niet onze verantwoordelijkheid. De gemeenten hebben die spaarpot ook nooit gemaakt voor de scholen. Of wel: je krijgt een pand, zonder spaarrekening, dat wel voor veel geld moet worden verbouwd.’

Ook de PO-raad, de belangenbehartiger van de besturen van basisscholen, herkent dat beeld aldus een woordvoerder: ‘De overdracht van het buitenonderhoud van gemeente naar schoolbestuur is zelden gepaard gegaan met overdracht van middelen bij achterstallig onderhoud.’

Gedoe over geld

Onderhoud, renovatie en nieuwbouw van een basisschool is een kostbare, ingewikkelde zaak. Het binnen- en buitenonderhoud is de verantwoordelijkheid van de school. Daarvoor krijgt de school geld van de overheid. Maar uit onderzoek van adviesbureau Berenschot bleek in 2017 dat schoolbesturen miljoenen tekort komen voor het onderhoud.

Uit een onderzoek in opdracht van het Ministerie van Onderwijs recent blijkt dat scholen zelf vooral ontevreden zijn over het zogenaamde binnenklimaat van scholen. Het gaat dan onder meer om de luchtkwaliteit in scholen. Wij zijn benieuwd of dit klopt en willen onderzoeken of basisscholen echt geld tekort komen voor hun onderhoud.

Nieuwe school bouwen

Bij nieuwbouw en renovatie ligt de verantwoordelijkheid anders. De gemeente moet nieuwe scholen bouwen als dat nodig is. En een renovatie, een grote verbouwing die er voor zorgt dat nieuwbouw voor langere tijd niet meer nodig is, is een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeenten en scholen.

De PO-raad constateert ook daar problemen: ‘Renovatie is als term nooit opgenomen in de wet. Gemeenten zijn wel verantwoordelijk voor nieuwbouw. En zo kan een schoolbestuur inderdaad in een discussie met de gemeente terecht komen: hoe lang blijf je je gebouw in stand houden voordat je nieuwbouw toegekend krijgt? En is renovatie soms niet een betere oplossing? Maar wie is daar dan verantwoordelijk voor? Wie betaalt dat?’

De oplossing

Om meer duidelijkheid te krijgen over de verantwoordelijkheden heeft de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) samen met de PO-raad een voorstel ingediend bij het Ministerie Van Onderwijs. Het uiteindelijke doel van de PO-Raad is dat het gesteggel tussen gemeenten en scholen over wie wat moet betalen ophoudt: ‘In het voorstel staat onder andere dat renovatie ons inziens minstens 25 jaar levensduurverlengend is en primair de verantwoordelijkheid van de gemeente is.’

Een andere oplossing is dat gemeenten meer geld beschikbaar gaan stellen voor het bouwen van nieuwe scholen. Het bedrag dat gemeenten daarvoor uitkeren is in veel gevallen sinds de crisis niet meer gestegen. Daardoor kunnen scholen van het geld dat er is, geen school neerzetten die voldoet aan de bouweisen. De VNG kondigde daarom vorig jaar aan dat gemeenten 40% meer moeten gaan betalen voor nieuwe scholen. Maar desgevraagd kan de VNG niet vertellen of gemeenten dat ook daadwerkelijk hebben gedaan.