Het is inmiddels 2 jaar na de parlementaire enquête waar de politiek diep door het stof is gegaan. De parlementaire enquêtecommissie concludeerde dat Nederland een ereschuld heeft aan Groningen. De belangen van Groningers werden jarenlang genegeerd en het systeem faalde in het aanpakken van de gevolgen van gaswinning en aardbevingen.Het oplossen van de problemen in Groningen begint bij schadeherstel en veiligheid. Dit vraagt om investeringen in mensen, huizen, dorpen en wijken, evenals in gezondheid, werk en kinderen. Maar gebeurt dit ook?

Jaren van onzekerheid

Voor Ina, die in Meedhuizen woont, begon de onzekerheid na de eerste aardbeving in 2012. Er werd destijds aanzienlijke schade aan haar huis geconstateerd. “Na 5 jaar gesteggel met het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) over de schade kwam er eindelijk een bouwbedrijf die de scheuren zou herstellen. Maar op dat moment valt er ook een brief op de deurmat van de NAM (de Nederlandse Aardolie Maatschappij). Mijn woning zou onveilig zijn en de schade was niet te herstellen, dus moest mijn huis versterkt worden.”

Sindsdien verkeert Ina in een eindeloze bureaucratische mallemolen. "Omdat de staat van mijn huis door het lange wachten blijft verslechteren, weet ik nu nog steeds niet of het huis überhaupt blijft staan. De onzekerheid over de toekomst van mijn huis is een grote bron van stress”, zucht Ina.

Muur doorgescheurd

Marinus, die in Loppersum woont, weet ook tot op heden niet waar hij aan toe is. Al in 2017 kreeg hij te maken met inspecties van zijn woning, waarbij de schade werd opgenomen. “Ons huis voldoet niet aan de veiligheidsnorm en moet versterkt worden, zoals al meerdere keren is bevestigd. Toch zijn in het versterkingsvoorstel juist de muren met het grootste risico (woonkamer en slaapkamer) niet meegenomen, terwijl deze de meeste schade door aardbevingen hebben opgelopen. In de afgelopen jaren zijn balken door de muur gedrukt en is een muur van boven naar beneden doorgescheurd.”

Marinus gaat daarom niet akkoord met het versterkingsadvies. “Een jaar geleden is beloofd dat er binnen 4 weken een nieuw onderzoek zou komen, maar sindsdien is het stil gebleven, en blijft de onduidelijkheid en onzekerheid voortduren. Ik heb helemaal niks te zeggen over mijn eigen huis. En dat maakt het hele verhaal gewoon nog triester. Het enige wat ik wil is duidelijkheid, een vooruitzicht”, zegt Marinus.

Verbroken beloftes

Door de onzekerheid over het lot van hun huizen en trage communicatie met instanties als de NAM en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG), die de versterkingsoperatie uitvoert voor het ministerie, zijn de levens van Ina en Marinus overhoopgehaald. Ze hebben alle vertrouwen verloren in de overheid en de beloften van het kabinet om de ereschuld na de parlementaire enquête in te lossen. "Dat is in mijn ogen een wassen neus geweest, want ze gaan precies op dezelfde manier verder als voor die tijd,” zucht Ina.

Ina vindt dat er nog steeds geen oog is voor de mens achter het dossier. Het proces blijft in haar ogen onmenselijk en ondoorzichtig, ondanks de beloften. Hierdoor verloopt de schadeafhandeling volgens haar niet sneller of zorgvuldiger. “Ik voel mij nog steeds niet gehoord of gezien en er is geen empathie. Beloftes over versterking blijven ze verbreken, het is mensonterend, ”zegt Ina. "Naar aanleiding van die parlementaire enquête, die het doel had om het vertrouwen in de overheid te herstellen, is er naast het dichtdraaien van de gaskraan helemaal niets gebeurd. Helemaal niets," voegt Ina’s zoon Siebe toe.

Er is een dringende behoefte aan een eerlijke en snelle afhandeling van de schades en duidelijkheid over de versterking. Ina verzucht: "Ik wil gewoon lekker van mijn pensioen genieten en van mijn tuintje. Ik heb helemaal geen zin om nog zo’n strijd te voeren."

Impact op gezondheid

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en het Nederlands Instituut voor onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel) doen sinds 2016 onderzoek, onder de naam Gronings Perspectief, naar de impact van aardbevingsschade op onder andere gezondheid en vertrouwen in instanties bij de bevolking van Groningen. Uit dit onderzoek blijkt dat bewoners met (herhaalde) schade structureel slechter scoren op algemene en geestelijke gezondheid, vaak hebben ze stressgerelateerde klachten.

Goedbedoelde oplossingen veroorzaken volgens Gronings Perspectief vaak juist extra stress, bijvoorbeeld door nieuwe procedures, langere wachttijden of meer onzekerheid. Om het welzijn van de bewoners te verbeteren, is het volgens de onderzoekers essentieel dat beleidsmakers en professionals de oorzaken van deze stress aanpakken. Uit de bevindingen van het onderzoek blijkt dat het cruciaal is om bewoners actief te betrekken en hen voortdurend te informeren.

Ook Ina en Marinus ervaren gezondheidsklachten sinds de start van de bevingen. Ina lijdt inmiddels aan een angststoornis, depressie en psoriasis door de voortdurende onzekerheid en gebroken beloftes. "Slapen gaat slecht. Het leven is voor mij op dit moment helemaal niet leuk."

Ondertussen verergert de staat van hun huizen ook door het lange wachten. Door verzakkingen springen ramen kapot en wordt onderhoud onmogelijk. “Vorig jaar kregen wij de toezegging dat er dit jaar gestart kon worden met de versterking, maar toen kregen wij een telefoontje van de NCG dat er "waarschijnlijk" weer een onderzoek voor het einde van dit jaar gepland stond. Er wordt slechts een noodoplossing aangeboden, terwijl we wachten op echte stappen. Het enige wat wij willen is een duidelijk besluit over het huis,” zegt Siebe, "maar zelfs dat blijft dus uit."

'Uitgeput en uitgestreden'

Ina en Siebe benadrukken hoe dit hen zowel fysiek als mentaal uitput: "Je wilt gewoon duidelijkheid, al is het maar om te weten waar je aan toe bent. Op dit moment weet ik überhaupt niet eens of het huis blijft staan. We zijn uitgeput en uitgestreden”.

Marinus leidt aan een neurologische ziekte waarbij een goede nachtrust essentieel is. Maar de onzekerheid en angst voor aardbevingen achtervolgen hem dag en nacht, en de constante stress en onzekerheid verergeren zijn symptomen. Marinus slaapt hierdoor al jaren heel slecht: “Ik heb zoveel aardbevingen daadwerkelijk meegemaakt. Ik word nog regelmatig 's nachts wakker omdat ik denk dat er weer een aardbeving is. Bijvoorbeeld wanneer er een auto door de straat rijdt of wanneer ik iets heb gehoord. Dit geeft nog altijd een heel beangstigend gevoel."

Vertrouwen in instanties

Het onderzoek Gronings Perspectief van de RUG toont ook aan dat bewoners met schade een diep wantrouwen koesteren tegenover instanties zoals de NCG en de overheid. Dat geldt ook voor Ina, Siebe en Marinus. Siebe noemt het lange wachten en de onduidelijkheid een vorm van "psychische mishandeling" en verwijt de uitvoerende instanties vooral bezig te zijn met juridische zelfbescherming: "Als ik om duidelijkheid vraag, word ik afgewimpeld met excuses, normveranderingen en nog meer onderzoeken die het proces alleen maar vertragen." Marinus deelt die mening: "Vertrouwen in de overheid had ik al niet meer, en in de NCG al helemaal niet. Er is helemaal geen sprake van een ‘Nij Begun’. Alle mooie beloftes blijken gewoon één grote luchtbel.”

Pointer heeft contact met de uitvoerende organisaties. Het wederhoor komt aan bod in de uitzending van Pointer op 9 februari, om 22.10 uur op NPO2.