Op dinsdagavond 7 mei neemt Irma de Wit uit Drachten plaats achter haar laptop. Ze begint aan een mail die ze had gehoopt nooit te hoeven schrijven. Een droevig verhaal met een bitter einde. Bij de eerste zin voelt ze de woede in zich opwellen: "Naar aanleiding van de uitzetting van mijn zoon door het zorgbedrijf Aventura."

Het wordt een lang bericht. In uitgebreide bewoordingen en met veel details beschrijft ze hoe alles ruim tweeënhalf jaar eerder begon: "Ik was destijds ontzettend blij dat mijn zoon na jaren zoeken een geschikte beschermde woonplek leek te hebben gevonden."

De 44-jarige zoon van De Wit lijdt al de helft van zijn leven aan psychische klachten. Door stress kan hij in een psychose raken waarbij hij waanbeelden oproept, weinig slaapt en veel geld uitgeeft. Met behoorlijke inspanning lukt het De Wit om haar zoon thuis de nodige structuur bij te brengen, maar vanwege haar leeftijd wil ze dat haar zoon leert om zelfstandig te zijn. Zodat hij op zichzelf kan wonen als zijn moeder er in de toekomst misschien niet meer is.

En dan hoort ze over een jong zorgbedrijf uit Drachten: Zorggroep Aventura. De organisatie wordt op dat moment geleid door eigenaren en oprichters Ron Nicolai en Ron Booi, in de omgeving beter bekend als Ron en Ron. In vijf jaar tijd weten zij Aventura uit te bouwen tot een van de grootste aanbieders in Drachten van beschermd wonen en begeleiding, met een omzet van ruim drie miljoen euro in 2018 en meer dan honderd cliënten.

Het is een organisatie met twee gezichten, afhankelijk van wie je ernaar vraagt. Dat van een winstgevende zorgonderneming met een kwaliteitskeurmerk en een contract met de gemeente Smallingerland. Maar ook van een bikkelhard bedrijf waar een angstcultuur heerst, minimale zorg wordt verleend en niet-transparante geldstromen lopen tussen diverse zorg-BV’s.

Mooie beloftes

In het najaar van 2016 kent moeder Irma de Wit alleen nog dat eerste gezicht. De zoektocht naar een nieuw thuis voor haar zoon onderneemt ze niet alleen. Afke de Jong is rond dezelfde tijd op zoek naar een zorgwoning voor haar dan 41-jarige dochter die al sinds de zesde klas van het VWO kampt met depressies en stemmingswisselingen.

Beide moeders vinden een plek voor hun kinderen in een nieuw wooninitiatief van Aventura; het Servotel, een voormalige serviceflat in Drachten. Aventura huurt er vijf etages waar per verdieping plek is voor twaalf bewoners die ieder hun eigen appartement hebben. De moeders zijn enthousiast over de ruime woningen en de beloftes van de directie. Er is veel mogelijk in de begeleiding van hun kinderen; samen koken, boodschappen doen en het bieden van structuur in het dagelijks leven.

Na de eerste maanden ontstaan er barstjes in hun tot dan toe rooskleurige beeld van Aventura. Het valt de moeders op dat er weinig begeleiding is. Meestal komt er 's ochtends iemand aan de deur om hun kinderen te vragen hoe het gaat en ‘s avonds worden er medicijnen uitgedeeld. Zorg die De Wit associeert met een ziekenhuis; medewerkers komen even binnen kijken en gaan meteen daarna door naar de volgende patiënt.

Het gebrek aan personeel baart de moeders zorgen die ze diverse keren uiten bij de directie. De gesprekken brengen geen verbetering. "Dat mag u denken", is volgens de moeders de zin waar directeuren Ron Nicolai en Ron Booi deze discussies regelmatig mee beëindigen. Daar nemen de moeders geen genoegen mee. Ze vragen zich af wat de reden is voor de volgens hun minimale bezetting. Zou de instelling soms te weinig geld krijgen om voldoende personeel aan te nemen?

Ondoorzichtige geldstromen

De moeders schrikken als ze navraag doen naar de budgetten die de instelling ontvangt. Voor beide kinderen blijkt vanuit de gemeente ruim 4.700 euro per maand te worden overgemaakt. Een all inclusive-budget voor huur, voeding en intensieve begeleiding op alle levensterreinen. Maar van die intensieve begeleiding zien de moeders in de praktijk weinig terug. Hoe de instelling die 4.700 euro besteedt, is een raadsel.

Aventura is niet verplicht om dit budget aan de moeders te specificeren. De gemeente Smallingerland moet toezicht houden op de zorginstelling en laat controle op de rechtmatige besteding van zorggeld over aan de accountant van de Aventura, Jan Douwe de Jong.

Harrie Verbon, emeritus hoogleraar Openbare Financiën, vragen we om eens kritisch te kijken naar de jaarrekening van Aventura over 2017.

Wat hem direct opvalt, is de managementvergoeding van bijna een kwart miljoen euro. Het bedrag lijkt volgens Verbon bovenop het salaris Nicolai en Booi van bijna 100.000 euro per jaar te komen. "Als mijn vermoeden juist is, maar dat kan ik uit de jaarrekening alleen niet afleiden, dan zou zowel het salaris als de managementvergoeding naar directeuren gaan en is dat in feite dubbele vergoeding, dus dividenduitkering bovenop salaris", zegt Verbon.

En als dat klopt, zou Aventura mogelijk de wet overtreden. Directeuren in de zorg mogen niet meer loon verdienen dan wettelijk is vastgelegd in de Wet Normering Topinkomens (WNT). Maar volgens accountant De Jong is daar geen sprake van. De directeuren zijn namelijk niet in dienst bij Aventura en de managementvergoeding is hun enige beloning.

Wij leggen de verklaring van de accountant voor aan het CIBG, de toezichthouder op de Wet Normering Topinkomens namens het ministerie van Volksgezondheid. Die laat weten ons een onderzoek te starten naar Aventura over de naleving van de WNT.

Behalve de jaarrekening is ook de bedrijfsstructuur rond Aventura ondoorzichtig, vindt hoogleraar Verbon. Booi en Nicolai blijken naast Aventura ook eigenaar te zijn van zeker acht BV’s en stichtingen, waaronder een holding, een zorguitzendbureau, dat ook eigenaar is van een pand dat Aventura huurt, en een autobedrijf, waar cliënten van Aventura auto’s poetsen in het kader van dagbesteding. "Het heeft in ieder geval de schijn van belangenverstrengeling", zegt Verbon. "Dit verdient zonder meer nader onderzoek."

Wat er precies al die jaren achter de schermen gebeurt, daarvan zijn moeders Irma de Wit en Afke de Jong niet op de hoogte. Zij zien alleen de huidige praktijk. Een verontrustende ontwikkeling vinden zij de voortdurende personeelswisselingen bij Aventura. Uit cijfers die de instelling indient bij het ministerie van Volksgezondheid blijkt dat er vorig jaar 18 van de 42 werknemers het bedrijf verlieten. Waarom?

Angstcultuur

Geen van de oud-medewerkers van Aventura wil onder zijn eigen naam een interview geven, uit angst voor represailles. Anoniem vertellen vier medewerkers die op verschillende momenten tussen 2016 en 2019 bij Aventura hebben gewerkt over hun ervaringen. Door de jaren heen lijken steeds dezelfde problemen te spelen: een onveilige sfeer op de werkvloer, geen stabiliteit in het leven van cliënten en te weinig personeel om de bewoners de juiste zorg te bieden voor de soms complexe en zeer uiteenlopende psychiatrische problemen waar zij mee kampen.

Bovendien zouden niet alle begeleiders gekwalificeerd zijn. "Ik zie Aventura als een veredelde huisjesmelker die duizenden euro’s zorggeld per cliënt heel gemakkelijk opstrijkt", zegt één van de oud-medewerkers. "Echte zorg wordt bij Aventura amper verleend." Achter de schermen zou een angstcultuur heersen: "Je wordt in de gaten gehouden, er wordt geklikt."

Wat bijdraagt aan de angstcultuur zijn de locatieverboden ('Lokaal Ontzeggingen') die de instelling aan diverse oud-medewerkers uitdeelt. Een A4’tje met bovenin een fronsende smiley en in de tekst een waarschuwing: als de ontvanger zich op het terrein van de instelling begeeft, zal Aventura de politie inschakelen en volgen onherroepelijk de nodige consequenties.

Het uitgeven van dit soort terreinverboden is ongebruikelijk bij organisaties voor beschermd wonen, laat de branchevereniging voor beschermd wonen Federatie Opvang weten. "We zien bij uitzondering wel eens dat een pandverbod wordt uitgevaardigd voor oud-bewoners bij situaties waarin cliënten of medewerkers zich niet veilig voelen", zegt bestuurslid Jan Willem van Zuthem. "Het gebeurt sowieso nooit als het gaat om medewerkers of oud-medewerkers."

Talloze klachten

Een van de oud-cliënten die een locatieverbod krijgt is de zoon van Irma de Wit. Eind maart belandt hij in een psychose. Als hij in een GGZ-kliniek in Heerenveen ligt, vinden medewerkers speed in zijn kamer. Hij wordt beschuldigd van het bezit en vermoeden van handel in harddrugs en wordt daarom uit de instelling gezet. De Wit erkent dat haar zoon drugs heeft gebruikt maar vindt de wijze waarop Aventura haar zoon eruit zet onmenselijk.

Het gaat daarna snel bergafwaarts met Irma’s zoon. Het is de wrange conclusie in haar mail: "Mijn zoon vertoeft nu bij vrienden her en der en staat met een postadres bij mij ingeschreven. Hij is meer kwetsbaar dan ooit en wordt misbruikt door zijn zogenaamde vrienden."

De Wit stuurt haar mail naar de gemeente Smallingerland, de toezichthouder van Aventura. Dat is niet voor niets. Al anderhalf jaar trekken moeders De Wit en De Jong aan de bel bij de gemeente. Talloze mails leiden tot gesprekken met ambtenaren en wethouders. En ook tot onderzoek, zo deelt de gemeente mede. Behalve De Jong en de Wit melden zich bij ons nog twee moeders wiens kinderen bij Aventura wonen.

Ook zij luiden de noodklok over de situatie bij het bedrijf, maar willen anoniem blijven. Eén van hen deed ook bij de gemeente een melding over wantoestanden bij het bedrijf. Daar komen door de jaren heen diverse klachten binnen over Aventura maar onregelmatigheden worden nooit vastgesteld. En onderzoeksrapporten zijn niet in te zien.

Wel inzichtelijk is een rapport dat de gemeente Smallingerland vorig jaar liet opstellen naar aanleiding van signalen over het verkeerd gebruik van zorggeld bij Aventura. Wethouder Piet de Ruiter ziet op basis van het rapport geen enkele reden om te twijfelen aan de organisatie. "Voor mij is voldoende duidelijk dat Aventura zorggeld besteedt zoals het bedoeld is."

Een opvallende interpretatie, want die conclusie valt in het rapport niet op die manier terug te lezen. Op ons verzoek bekijkt hoogleraar Verbon ook het onderzoek. "Het rapport van Annual Insight baseert zich op jaarrekeningen. En de jaarrekening laat zoveel vragen open over de besteding van geld dat je daaruit niet kunt afleiden dat het goed besteed wordt. Je kunt ook niet afleiden dat het slecht besteed wordt, maar wel dat nader onderzoek nodig is om te kijken hoe het precies zit."

Nader onderzoek vindt de wethouder niet nodig. "Er is geen reden om te twijfelen dat zorggeld bij Aventura besteed wordt waar het voor bedoeld is, aan zorg", zegt hij.

Uiteraard hebben we Aventura ook om een reactie gevraagd. In schriftelijke reactie geeft de instelling aan zich niet te herkennen niet in de beschuldigingen. Aventura zegt te voldoen aan alle eisen die onder andere de gemeente, Sociaal Domein Friesland (SDF), de Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ), Zorgbelang Friesland en de Jeugdwet aan het bedrijf stelt. Volgens accountant Jan Douwe de Jong is geen sprake van de onrechtmatige besteding van zorggeld. Op de uitzetting van de zoon van een cliënt wil Aventura vanwege privacyredenen niet ingaan. Lees hier de volledig reactie van Aventura.

Dit artikel is tot stand gekomen na onderzoek met de Leeuwarder Courant. Reporter Radio heeft een reportage gemaakt over zorgbedrijf Aventura. Luister hier terug.